دموراژ چیست

دموراژ به جریمه‌ای گفته می‌شود که صاحب کالا به دلیل تاخیر در عودت کانتینر به شرکت کشتیرانی می‌پردازد. اگر از طریق حمل دریایی از چین واردات خود را به انجام می‌رسانید حتما به جریمه دقت داشته باشید.

در واقع، زمانی که شما کالایی را از طریق حمل و نقل دریایی جابجا می‌کنید، کانتینری را برای حمل آن به صورت اجاره در اختیار می‌گیرید. شرکت کشتیرانی در قرارداد، مدت زمانی را برای عودت این کانتینر تعیین می‌کند که به آن فری‌تایم می‌گویند.
اگر شما کانتینر را بعد از اتمام فری‌تایم تحویل دهید، موظف به پرداخت این جریمه به ازای هر روز تاخیر خواهید بود. موارد زیر می‌تواند باعث ایجاد این هزینه شود:

• تاخیر در ترخیص کالا از گمرک: اگر فرایند ترخیص کالا از گمرک به طول بیانجامد، کانتینر دیرتر به شما تحویل داده می‌شود و در نتیجه زمان کمتری برای تخلیه و عودت آن خواهید داشت.
• مشکلات در حمل و نقل: اگر در حمل و نقل کانتینر کالا تاخیر ایجاد شود، مثلاً به دلیل شرایط آب و هوایی نامساعد، زمان کمتری برای عودت آن خواهید داشت.
• عدم برنامه‌ریزی مناسب: اگر در برنامه‌ریزی برای تخلیه و عودت کانتینر دقت کافی نداشته باشید، ممکن است با کمبود زمان مواجه شده و مشمول جریمه دموراژ شوید.

ضمنا مبلغ این جریمه در قرارداد بین شما و شرکت کشتیرانی تعیین و معمولاً به صورت روزانه محاسبه می‌شود.

انواع دموراژ

این جریمه فقط مختص به کانتینر و حمل و نقل دریایی نیست و در موارد دیگر نیز کاربرد دارد. در ادامه به انواع رایج آن می‌پردازیم:

• دموراژ کانتینر: این جریمه برای کانتینر معمولاً به صورت روزانه محاسبه می‌شود و نرخ آن در قرارداد بین صاحب کالا و شرکت کشتیرانی تعیین می‌شود. این نرخ می‌تواند به عواملی مانند نوع کانتینر، مسیر حمل و نقل و زمان سال بستگی داشته باشد.
• دموراژ گمرکی: این نوع جریمه به جریمه‌ای گفته می‌شود که صاحب کالا به دلیل تاخیر در ترخیص کالا از گمرک باید بپردازد. این جریمه برای گمرکی معمولاً به صورت روزانه محاسبه و نرخ آن توسط سازمان گمرک تعیین می‌شود. این نرخ می‌تواند به عواملی مانند نوع کالا، ارزش کالا و زمان سال بستگی داشته باشد.
• دموراژ کشتی: این نوع جریمه به جریمه‌ای گفته می‌شود که به دلیل تاخیر در بارگیری یا تخلیه کشتی در بندرگاه به صاحب کالا یا ذینفع مربوطه تعلق می‌گیرد. این نوع جریمه برای کشتی معمولاً به صورت ساعتی محاسبه و نرخ آن در قرارداد بین صاحب کالا و شرکت کشتیرانی تعیین می‌شود. این نرخ می‌تواند به عواملی مانند نوع کشتی، نوع کالا و زمان سال بستگی داشته باشد.
  محاسبه دموراژ کشتی، فرایندی پیچیده است و به عوامل متعددی از جمله نوع قرارداد، ابعاد و نوع کشتی، مسیر و مقصد، مدت تاخیر و دلیل آن بستگی دارد.
  فرمول کلی محاسبه این جریمه، ضرب نرخ دموراژ روزانه در تعداد روزهای تاخیر است. نرخ این جریمه در قرارداد مشخص و معمولا بر اساس تناژ ناخالص ثبت شده(GRT) کشتی محاسبه می‌شود. تعداد روزهای تاخیر نیز از زمان رسیدن کشتی به بندر مقصد تا زمان تخلیه کامل بار محاسبه می‌شود.
  توجه به این نکته ضروری است که در تعطیلات و آخر هفته‌ها یا شرایط آب و هوایی نامساعد، ممکن است در محاسبه این جریمه لحاظ نشود یا با نرخ کمتری محاسبه شود. به دلیل پیچیدگی‌های دموراژ کشتی، محاسبه دقیق این جریمه باید توسط یک متخصص در زمینه حمل و نقل دریایی انجام شود.
• دموراژ واگن: این نوع جریمه به جریمه‌ای گفته می‌شود که به دلیل تاخیر در بارگیری یا تخلیه واگن در ایستگاه راه‌آهن به صاحب کالا یا ذینفع مربوطه تعلق می‌گیرد. این جریمه برای واگن معمولاً به صورت روزانه محاسبه و نرخ آن توسط شرکت راه‌آهن تعیین می‌شود. این نرخ می‌تواند به عواملی مانند نوع واگن، نوع کالا و زمان سال بستگی داشته باشد.
• دموراژ در حمل و نقل زمینی: این نوع جریمه به جریمه‌ای گفته می‌شود که به دلیل تاخیر در تحویل یا دریافت محموله در حمل و نقل زمینی به صاحب کالا یا ذینفع مربوطه تعلق می‌گیرد. این جریمه در حمل و نقل زمینی معمولاً به صورت روزانه محاسبه و نرخ آن در قرارداد بین صاحب کالا و شرکت حمل و نقل تعیین می‌شود. این نرخ می‌تواند به عواملی مانند نوع وسیله نقلیه، نوع کالا و مسافت حمل بستگی داشته باشد.
  در هر یک از انواع جریمه گفت شده، شرایط قرارداد بین صاحب کالا و شرکت حمل و نقل یا گمرک مبنای محاسبه جریمه دموراژ است.
  تعرفه‌های این جریمه توسط شرکت‌های حمل و نقل و گمرک تعیین می‌شود و ممکن است در زمان‌ها و مکان‌های مختلف متفاوت باشد. گفتنی است که فریت بار می‌تواند به عنوان راه حلی برای جلوگیری از این جریمه در برخی موارد عمل کند.

دموراژ و دیسپچ

دموراژ و دیسپچ دو اصطلاح مرتبط در حمل و نقل دریایی هستند که به ترتیب به جریمه تاخیر در تخلیه و بارگیری بار و پاداش تسریع در تخلیه و بارگیری بار اشاره دارند.
دموراژ زمانی اعمال می‌شود که صاحب کالا یا گیرنده بار، بیش از حد مجاز برای تخلیه بار از کشتی یا کانتینر زمان صرف کند. این امر باعث می‌شود که کشتی یا کانتینر برای مدت زمان بیشتری از موعد مقرر در بندر بماند و به نوبه خود، برای شرکت کشتیرانی هزینه ایجاد کند. برای جبران این هزینه‌ها، صاحب کالا یا گیرنده بار موظف به پرداخت این جریمه به شرکت کشتیرانی است.
دیسپچ در مقابل آن، پاداشی است که به صاحب کالا یا گیرنده بار در صورت تسریع در تخلیه و بارگیری بار از کشتی یا کانتینر تعلق می‌گیرد. این امر به نفع شرکت کشتیرانی است؛ زیرا به آنها اجازه می‌دهد تا کشتی یا کانتینر را سریعتر به مسیر بعدی خود بفرستند و از این طریق درآمد بیشتری کسب کنند.
میزان دموراژ و دیسپچ معمولاً در قرارداد حمل و نقل دریایی مشخص می‌شود. این نرخ‌ها بر اساس نوع کالا، اندازه کشتی یا کانتینر و مسیر حمل و نقل تعیین می‌شوند.

فرق دموراژ و دیتنشن

این دو اصطلاح دو مفهوم مهم در حمل و نقل دریایی هستند که هر دو به جریمه‌ای اشاره دارند که به دلیل تاخیر در تحویل یا عودت کالا به صاحب کالا تعلق می‌گیرد.
با این حال، بین این دو اصطلاح تفاوت‌های ظریفی وجود دارد که در ادامه به طور مفصل به آنها می‌پردازیم:

زمان اعمال

• دموراژ: جریمه دموراژ از زمانی که کانتینر در بندر مقصد تخلیه شده و در اختیار صاحب کالا قرار گرفته اعمال می‌شود.
• دیتنشن: به جریمه‌ای گفته می‌شود که به دلیل تاخیر در بارگیری کانتینر در بندر مبدأ به شرکت کشتیرانی پرداخت می‌شود. این جریمه از زمانی که کانتینر در بندر مبدأ در اختیار صاحب کالا قرار گرفته و آماده بارگیری شده اعمال می‌شود.

موارد مشمول جریمه

• دموراژ: تاخیر در عودت کانتینر به هر دلیلی، مانند تاخیر در ترخیص کالا از گمرک، مشکلات در حمل و نقل یا عدم برنامه‌ریزی مناسب برای تخلیه و عودت کانتینر مشمول این جریمه می‌شود.
• دیتنشن: تاخیر در بارگیری کانتینر به هر دلیلی، مانند عدم آمادگی صاحب کالا برای بارگیری، مشکلات در گمرک یا شرایط نامساعد آب و هوایی مشمول جریمه دیتنشن می‌شود.

راه‌های جلوگیری از جریمه:

• دموراژ: برای جلوگیری از این جریمه، باید در برنامه‌ریزی حمل و نقل و ترخیص کالا دقت کافی داشت و از قوانین و مقررات مربوطه آگاهی داشت. همچنین می‌توان از خدمات شرکت‌های فورواردینگ برای انجام امور مربوط به حمل و نقل و گمرک استفاده کرد. باید به این نکته اشاره کرد که انتخاب شرکت کارگو مناسب و معتبر می‌تواند تا حد زیادی در جلوگیری از این جریمه نقش داشته باشد.
• دیتنشن: برای جلوگیری از دیتنشن، باید در برنامه‌ریزی بارگیری کالا دقت کافی داشت و از قوانین و مقررات گمرکی آگاهی داشت. همچنین می‌توان از خدمات شرکت‌های استیو دوری برای انجام امور مربوط به بارگیری کالا استفاده کرد.

استریپ در دموراژ

استریپ به فرآیند تخلیه و خارج کردن کالا از کانتینر در ترمینال یا انبار گفته می‌شود. این فرآیند بخشی از عملیات دموراژ است که به معنای تاخیر در تخلیه یا بارگیری محموله و جریمه‌های ناشی از آن است.

مزایای استفاده از روش استریپ در دموراژ

• کاهش هزینه‌ها: با تخلیه سریع کالا از کانتینر، زمان اشغال کانتینر به حداقل می‌رسد و در نتیجه هزینه‌های این جریمه نیز کاهش می‌یابد.
• افزایش گردش کالا: تخلیه سریع کالا منجر به گردش سریع‌تر کالا در زنجیره تامین و افزایش راندمان عملیاتی می‌شود.
• کاهش فضای اشغالی: با خارج کردن کالا از کانتینر، فضای اشغالی آن در ترمینال یا انبار آزاد می‌شود و می‌توان از آن برای کانتینرهای دیگر استفاده کرد.
• بهبود خدمات به مشتری: تحویل سریع‌تر کالا به مشتریان نهایی منجر به رضایت بیشتر آنها می‌شود.

مراحل انجام عملیات استریپ

در ادامه بحث از دموراژ باید مراحل انجام عملیات استریپ هم گفته شود که به شرح زیر است:

• آماده‌سازی: قبل از شروع عملیات استریپ، باید محل تخلیه، تجهیزات لازم و نیروی کار کافی آماده شود.
• بازرسی کانتینر: کانتینر از نظر سالم بودن و عدم وجود هرگونه آسیب بررسی می‌شود.
• شکستن پلمپ: پلمپ کانتینر توسط مامورین گمرک شکسته می‌شود.
• تخلیه کالا: کالاها از کانتینر به وسیله جرثقیل یا لیفتراک تخلیه می‌شوند.
• بررسی و شمارش کالا: کالاها از نظر سالم بودن و مطابقت با اسناد و مدارک بررسی و شمارش می‌شوند.
• انتقال کالا: کالاها به محل انبار یا وسیله نقلیه حمل‌کننده منتقل می‌شوند.
• صدور اسناد: پس از اتمام عملیات استریپ، اسناد و مدارک مربوطه صادر می‌شود.

نکات مهم در انجام عملیات استریپ

به نکات زیر در انجام فرایند عملیات استریپ دقت کنید:

• ایمنی: در طول عملیات استریپ باید به نکات ایمنی توجه ویژه‌ای شود.
• دقت: کالاها باید با دقت تخلیه و جابجا شوند تا از آسیب دیدن آنها جلوگیری شود.
• سرعت: عملیات استریپ باید با سرعت و دقت انجام شود تا از هدر رفتن زمان و افزایش هزینه‌ها جلوگیری شود.

عوامل موثر بر هزینه دموراژ

بر هزینه این جریمه عوامل زیر اثرگذارند:

• مدت زمان تاخیر: هر چه مدت زمان تاخیر در تخلیه یا بارگیری محموله بیشتر باشد، هزینه این جریمه نیز بیشتر خواهد بود.
• نوع کانتینر: هزینه این جریمه برای کانتینرهای یخچال‌دار یا کانتینرهای خاص بیشتر از کانتینرهای معمولی است.
• محل ترمینال: هزینه این جریمه در ترمینال‌های شلوغ و پر تقاضا بیشتر از ترمینال‌های خلوت است.
• شرایط آب و هوایی: شرایط آب و هوایی نامساعد می‌تواند منجر به تاخیر در تخلیه یا بارگیری محموله و افزایش هزینه این جریمه شود.

نکاتی برای جلوگیری از دموراژ

به این نکات جهت پیشگیری از پرداخت این جریمه دقت کنید:

• از قبل برای ترخیص کالا از گمرک برنامه‌ریزی کنید.
• از یک شرکت حمل و نقل معتبر استفاده کنید.
• برنامه دقیقی برای تخلیه و عودت کانتینر داشته باشید.
• شرایط قرارداد حمل و نقل را به دقت مطالعه کنید و از مفاد آن، به خصوص فری‌تایم و جریمه دموراژ، آگاه باشید.

جمع بندی

دموراژ جریمه‌ای است که صاحب کالا به دلیل تاخیر در عودت کانتینر به شرکت کشتیرانی می‌پردازد. این تاخیر می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند ترخیص دیرهنگام کالا از گمرک، مشکلات در حمل و نقل یا برنامه‌ریزی نامناسب برای تخلیه و بازگرداندن کانتینر باشد.
انواع این جریمه شامل جریمه برای کانتینر، گمرکی، کشتی، واگن و زمینی است. تفاوت این مفهوم با دیتنشن در زمان اعمال جریمه است. دموراژ از زمان تخلیه کانتینر در مقصد و دیتنشن از زمان تحویل کانتینر به صاحب کالا در مبدأ اعمال می‌شود.
برای جلوگیری از این جریمه باید از قبل برای ترخیص کالا برنامه‌ریزی کرد، از شرکت حمل و نقل معتبر استفاده کرد، برنامه دقیقی برای تخلیه و عودت کانتینر داشت و شرایط قرارداد حمل و نقل را به دقت مطالعه کرد.