بررسی تفاوت های دموراژ و دیتیشن

تفاوت دموراژ و دیتیشن یکی از چالش برانگیزترین موضوعاتی است که در دنیای لجستیک و حمل ونقل بین المللی، به ویژه در باربری دریایی مطرح می شود. اگر تاکنون درگیر واردات یا صادرات کالا از طریق حمل دریایی بوده اید، به احتمال زیاد با این دو واژه مواجه شده اید و شاید حتی هزینه های سنگینی بابت آن ها پرداخت کرده باشید. اما سوال مهم اینجاست: آیا واقعاً تفاوت دموراژ و دیتیشن را می دانید؟ این دو اصطلاح در ظاهر مشابه هستند، اما تفاوت های کلیدی آن ها می تواند تأثیر چشمگیری بر هزینه های نهایی بار شما بگذارد. این تأثیر تنها محدود به باربری دریایی نیست، بلکه در حمل ونقل ترکیبی نیز کاملاً محسوس است؛ جایی که واردکننده از ترکیبی از خدمات بار هوایی، حمل دریایی و حتی حمل بار زمینی یا حمل ریلی برای انتقال کالا استفاده می کند. در چنین سناریوهایی، هرگونه تأخیر در یکی از مراحل حمل می تواند زنجیره تحویل را مختل کرده و باعث شود کانتینر در اسکله یا انبار بیش از زمان مجاز باقی بماند، که در اینجا، تمایز میان دموراژ و دیتیشن نقش تعیین کننده ای در مدیریت مؤثر هزینه ها و زمان ایفا می کند. مدیریت ضعیف در یکی از این مسیرها، ممکن است منجر به تحمیل هزینه هایی شود که به راحتی قابل پیشگیری بودند، اگر این مفاهیم از ابتدا به درستی شناخته و اعمال می شدند. عدم آگاهی از تفاوت دموراژ و دیتنشن در حمل و نقل دریایی نه تنها موجب هزینه های اضافی می شود، بلکه ممکن است باعث تأخیر در ترخیص کالا، انباشته شدن بار در بندر، و حتی ایجاد اختلال در زنجیره تأمین شود. از آنجایی که هرکدام از این هزینه ها در مرحله ای متفاوت از فرآیند حمل ونقل و یا حمل فریت بار اعمال می شوند، دانستن زمان، مکان، و شرایط اعمال آن ها، برای هر واردکننده یا شرکت کارگو ضروری است. در این مقاله، قصد داریم به صورت تخصصی، تفاوت دموراژ و دیتیشن را توضیح دهیم و به شما نشان دهیم که چگونه با مدیریت صحیح، برنامه ریزی زمانی، و استفاده از خدمات حرفه ای، می توانید از پرداخت هزینه های اضافی جلوگیری کرده و فرآیند حمل و ترخیص را بهینه سازی کنید.

دموراژ (Demurrage) چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

دموراژ به هزینه‌ای گفته می‌شود که گیرنده کالا (صاحب بار) در صورت تأخیر در تحویل گرفتن محموله از بندر، پس از تخلیه آن از کشتی، موظف به پرداخت آن به شرکت کشتیرانی است. میزان این هزینه، متناسب با شرکت حمل‌ونقل، بندری که تخلیه در آن انجام شده و نوع کانتینر (نظیر کانتینر معمولی، یخچالی یا ویژه) می‌تواند متفاوت باشد. در صادرات نیز، در برخی موارد ممکن است کانتینر به موقع به شرکت کشتیرانی تحویل داده شود، اما به دلایلی نظیر تأخیر در اسناد، مشکلات فنی یا محدودیت‌های بندری، در محوطه بندر باقی بماند و حتی از برنامه سفر کشتی عقب بماند. در چنین شرایطی نیز، هزینه دموراژ بر عهده فرستنده یا صادرکننده خواهد بود. این هزینه معمولاً به‌صورت روزانه و برای هر کانتینر به‌طور جداگانه محاسبه و اعمال می‌شود و هدف از آن، جلوگیری از اشغال طولانی‌مدت فضا در پایانه‌های بندری و تسریع در گردش کانتینرها است. دموراژ به بازیافت هزینه‌هایی اطلاق می‌شود که بابت تأخیر در تحویل گرفتن کانتینر در محوطه بندر، از سوی شرکت کشتیرانی یا شرکت مالک کانتینر از صاحب کالا دریافت می‌شود. در واقع، زمانی که کانتینر بیش از مدت زمان مجاز در بندر باقی بماند، شرکت مالک کانتینر (چه شرکت کشتیرانی و چه شرکت اجاره‌دهنده) هزینه‌ای را بابت اشغال کانتینر و استفاده خارج از برنامه، تحت عنوان دموراژ مطالبه می‌کند.

دیتنشن (Detention) چیست و چرا هزینه‌بر است؟

هزینه Detention به مبلغی گفته می‌شود که توسط شرکت کشتیرانی از صاحب کالا دریافت می‌شود، در صورتی که کانتینر خالی، پس از تخلیه کالا در محل مشتری (گیرنده یا فرستنده)، در موعد مقرر به بندر یا دپوی کانتینر خالی بازگردانده نشود. پس از تخلیه کانتینر از کشتی و انتقال آن به محل مشتری، این کانتینر باید در بازه زمانی مشخص‌شده خالی شده و به محل تعیین‌شده (بندر یا دپوی کانتینر) بازگردد. اگر بازگشت کانتینر با تأخیر انجام شود، پس از پایان دوره معافیت، شرکت کشتیرانی هزینه‌ای روزانه بابت هر کانتینر تحت عنوان Detention دریافت می‌کند. در صادرات نیز، اگر کانتینر جهت بارگیری به محوطه یا انبار صادرکننده ارسال شود، باید در زمان تعیین‌شده بارگیری شده و به موقع به بندر بازگردانده شود. تأخیر در این فرآیند ممکن است منجر به از دست دادن برنامه حرکت کشتی شده و هزینه Detention را برای صادرکننده به همراه داشته باشد. این هزینه‌ها مانند Demurrage به‌صورت روزانه و به ازای هر کانتینر محاسبه می‌شوند.

مقایسه تفاوت دموراژ و دیتیشن: کدام هزینه بیشتری دارد؟

یکی از نکات بسیار مهم در درک صحیح تفاوت دموراژ و دیتیشن، آگاهی از تعداد روزهای رایگان یا به‌اصطلاح «Free Days» برای استفاده از کانتینر است. این روزهای معافیت، توسط شرکت‌های کشتیرانی مشخص می‌شوند و معمولاً بسته به نوع کانتینر (مثلاً خشک یا یخچال‌دار)، بندر مقصد، و سیاست‌های داخلی هر شرکت حمل، تفاوت‌هایی دارد. دانستن دقیق این زمان‌ها به گیرنده کالا کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی دقیقی برای ترخیص، تخلیه و بازگرداندن کانتینر داشته باشد و از پرداخت هزینه‌های غیر ضروری جلوگیری کند. در واقع، اگر واردکننده یا شرکت کارگو با تفاوت دموراژ و دیتنشن در حمل و نقل دریایی آشنا نباشد، ممکن است تصور کند که تمام تأخیرها به یک نوع جریمه منجر می‌شود، در حالی که محل و مرحله وقوع تأخیر تعیین‌کننده نوع هزینه (دموراژ یا دیتیشن) است.

دموراژ (Demurrage)

• دموراژ زمانی اعمال می‌شود که کانتینر پس از ورود به بندر بیش از زمان مجاز در محوطه گمرک یا اسکله باقی بماند.
• برای کانتینر خشک (Dry Container) در سایزهای ۲۰ فوت یا ۴۰ فوت
• 10روز اول رایگان است. یعنی اگر در این مدت کانتینر ترخیص و خارج شود، هیچ هزینه‌ای دریافت نمی‌شود.
• از روز یازدهم هزینه‌ای به عنوان دموراژ دریافت می‌شود.
• توجه داشته باشید هر خط کشتیرانی روش و فرمول منحصر به فردی برای محاسبه دارد و ممکن است متفاوت باشد.
• برای کانتینر یخچال‌دار (Reefer Container) که برای کالاهای حساس مثل مواد غذایی یا دارو استفاده می‌شود:
  • فقط 5 روز اول رایگان است.
  • از روز ششم به بعد، نرخ‌ها معمولاً از همان ابتدا بالاتر از کانتینرهای خشک هستند، چون نگهداری این کانتینرها نیاز به برق و شرایط خاص دارد.

دیتیشن (Detention)

دیتیشن زمانی شروع می‌شود که کانتینر پس از خروج از بندر (برای تخلیه در انبار گیرنده) بیش از مدت مجاز نزد گیرنده باقی بماند و به موقع به شرکت کشتیرانی بازگردانده نشود.

• در این حالت نیز معمولاً بین ۵ تا ۷ روز اول (بسته به شرکت کشتیرانی) رایگان است.
• پس از پایان این مدت، جریمه‌های روزانه مانند دموراژ، به‌صورت پلکانی و با نرخ‌های افزایشی اعمال می‌شود.

درک درست از تفاوت دموراژ و دیتیشن به گیرندگان کالا کمک می‌کند تا با مدیریت دقیق زمان و برنامه‌ریزی حمل، از هزینه‌های تصاعدی جلوگیری کرده و در هزینه نهایی واردات صرفه‌جویی قابل‌توجهی داشته باشند.

دموراژ و دیتنشن ترکیبی (Merged Demurrage and Detention - Merged D&D)

یکی از روش‌های رایج در محاسبه هزینه تأخیر در ترخیص محموله یا بازگرداندن کانتینر خالی، استفاده از دموراژ و دیتنشن ترکیبی است که به آن Merged D&D نیز گفته می‌شود. در این روش، شرکت کشتیرانی تعداد مشخصی روز را به‌صورت یکپارچه به صاحب کالا اختصاص می‌دهد تا پس از تخلیه کانتینر از کشتی، عملیات ترخیص، انتقال به انبار، تخلیه کالا و بازگرداندن کانتینر خالی به بندر یا دپو را انجام دهد. در این مدل، برخلاف روش سنتی که تفاوت دموراژ و دیتیشن باعث محاسبه جداگانه دو نوع هزینه می‌شود، کل بازه زمانی به‌عنوان یک «بسته زمانی» در نظر گرفته می‌شود و در صورت تجاوز از آن، هزینه‌ای ثابت به ازای هر روز و هر کانتینر دریافت می‌گردد. این روش می‌تواند برای برخی شرکت‌ها شفاف‌تر و ساده‌تر باشد، اما همچنان نیازمند مدیریت دقیق زمان است تا از تحمیل هزینه‌های اضافی جلوگیری شود.
مثال: اگر برای محموله‌ای ۱۲ روز Merged D&D در نظر گرفته شده باشد، به این معناست که مهلت مشترکی برای دموراژ و دیتیشن تعیین شده و گیرنده کالا باید ظرف این مدت بار را ترخیص کرده، به انبار منتقل نماید، کالا را تخلیه کند و کانتینر خالی را به شرکت کشتیرانی بازگرداند. از روز سیزدهم به بعد، هزینه تأخیر بر اساس تعرفه روزانه اعمال می‌شود. در چنین شرایطی، آگاهی از تفاوت دموراژ و دیتیشن اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

آیا دموراژ و دیتنشن شامل محموله‌های LCL نیز می‌شود؟

در محموله‌های LCL، چون یک کانتینر به‌صورت مشترک میان چند گیرنده استفاده می‌شود، هزینه‌های مربوط به نگهداری کانتینر مانند دموراژ یا دیتیشن به شکل مستقیم و معمول بر مبنای کانتینر برای گیرنده‌ها محاسبه نمی‌شود. با این حال، تفاوت دموراژ و دیتیشن در اینجا هم اهمیت دارد، زیرا نوع تأخیر (چه در محوطه بندر و چه خارج از آن) می‌تواند تأثیر متفاوتی بر روند ترخیص و هزینه‌ها داشته باشد. اگر کالای وارداتی در زمان تعیین‌شده ترخیص نشود، شرکت حمل‌ونقل یا پایانه کانتینری ممکن است هزینه‌ای را به ازای اشغال فضا در ایستگاه کانتینری (CFS) دریافت کند.
CFS، محوطه‌ای در بندر است که محموله‌های LCL برای صادرات تجمیع یا برای واردات تفکیک می‌شوند. در این حالت، گرچه خود کانتینر مشمول دموراژ یا دیتیشن نمی‌شود، اما تأخیر در تحویل یا ترخیص کالا می‌تواند منجر به جریمه‌هایی مشابه شود. در این شرایط، درک تفاوت دموراژ و دیتنشن در حمل و نقل دریایی نیز ضروری است. اپراتورهای گروه‌بندی بار (Groupage Operators) با استفاده از انبارهای اختصاصی، سیستم‌های زمان‌بندی دقیق و تیم‌های ترخیص کارآزموده، تلاش می‌کنند با مدیریت زمان و کاهش ماندگاری کالا در CFS، از بروز چنین هزینه‌هایی جلوگیری کنند.

نتیجه گیری

شناخت دقیق تفاوت دموراژ و دیتیشن برای هر فعال حوزه واردات و حمل‌ونقل بین‌المللی ضروری است، زیرا این دو هزینه پنهان می‌توانند تأثیر مستقیم و قابل‌توجهی بر سود نهایی، زمان تحویل و رضایت مشتری داشته باشند. با برنامه‌ریزی صحیح، همکاری با شرکت‌های حمل و نقل معتبر، و مدیریت دقیق زمان در مراحل مختلف از حمل و نقل بین المللی، می‌توان از بروز این هزینه‌ها جلوگیری کرد و فرآیند باربری را بهینه‌سازی نمود.

خدمات حمل و نقل دریایی شرکت دیبا هوا دریا

شرکت دیبا هوا دریا با سال‌ها تجربه به عنوان شرکت حمل و نقل بین المللی هوایی، دریایی و حمل بار زمینی، افتخار دارد که به ارائه راهکارهای سفارشی و متناسب برای هر پروژه بر اساس نیازهای خاص مشتریان می‌پردازد. ما با تحلیل دقیق شرایط عملیاتی و محیطی، تلاش می‌کنیم تا بهترین خدمات را در زمینه‌های مختلف حمل‌ونقل ارائه دهیم. در زمینه حمل بار هوایی از چین و حمل دریایی از چین نیز، تیم ما آماده است تا با توجه به شرایط و نیازهای شما، بهترین راهکارها را پیشنهاد دهد و خدماتی منطبق با استانداردهای بالا فراهم کند. شایان ذکر است که ارائه این خدمات می‌تواند با توجه به وضعیت‌های عملیاتی، شرایط بازار و سایر متغیرها متفاوت باشد. با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه و اطلاع از جزئیات خدمات و شرایط به روز از شما دعوت می‌کنیم تا برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره تخصصی با ما تماس بگیرید. ما آماده‌ایم تا شرایط دقیق شما را ارزیابی کرده و راهکارهای مناسبی را با هدف دستیابی به بهترین نتایج برای شما ارائه دهیم.