استانداردهای بین‌المللی در حمل‌ونقل هوایی محمولات خطرناک

حمل‌ونقل هوایی محمولات خطرناک یکی از حساس‌ترین بخش‌های زنجیره تأمین جهانی است. استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک به‌ویژه برای کالاهای حساس مانند مواد شیمیایی، مواد قابل اشتعال، مواد سمی و رادیواکتیو بسیار اهمیت دارد. اگر این محمولات به‌درستی مدیریت نشوند، می‌توانند خطرات جدی برای ایمنی و سلامت عمومی ایجاد کنند. به همین دلیل، سازمان‌های بین‌المللی مانند انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (IATA) مقررات سختگیرانه‌ای برای حمل این محمولات تدوین کرده‌اند تا خطرات احتمالی کاهش یابد و ایمنی در تمامی مراحل حمل‌ونقل تضمین شود.
در این مقاله، به بررسی استانداردهای بین‌المللی در حمل‌ونقل هوایی محمولات خطرناک، چالش‌ها و راهکارها، و نقش شرکت‌های حمل و نقل در این زمینه خواهیم پرداخت.

مقررات IATA برای حمل‌ونقل محمولات خطرناک DGR چیست؟

IATA Dangerous Goods Regulations) DGR) یکی از جامع‌ترین و دقیق‌ترین مجموعه مقررات در حوزه استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک است که توسط انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (IATA) تدوین شده است. این مقررات به‌منظور تضمین ایمنی در حمل‌ونقل مواد خطرناک به‌وسیله هواپیماها طراحی شده‌اند و به شرکت‌های حمل‌ونقل کمک می‌کنند تا از وقوع حوادث ناخواسته جلوگیری کنند. DGR علاوه بر تضمین ایمنی خدمه پرواز و مسافران، سلامت محیط زیست و امنیت کلی عملیات حمل‌ونقل هوایی را نیز تأمین می‌کند.
این مقررات شامل چندین بخش است که تمام جنبه‌های مرتبط با حمل مواد خطرناک را پوشش می‌دهد:

• تعریف و طبقه‌بندی محمولات خطرناک در DGR: محمولات خطرناک به‌صورت دقیق دسته‌بندی و تعریف شده‌اند. هر ماده خطرناک بسته به نوع خطرات شیمیایی یا فیزیکی آن، در یکی از دسته‌بندی‌های تعریف‌شده قرار می‌گیرد. برای مثال، مواد منفجره، گازهای سمی و قابل اشتعال، مواد رادیواکتیو و مواد خورنده همه تحت دسته‌های مختلف در استاندارد حمل‌ونقل محمولات خطرناک طبقه‌بندی می‌شوند.
• بسته‌بندی و برچسب‌گذاری محمولات: یکی از مهم‌ترین جنبه‌های استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک، این محمولات است. برای هر نوع ماده، بسته‌بندی مناسب به‌گونه‌ای طراحی شده است که در برابر خطرات احتمالی مقاوم باشد و از نشت یا انفجار جلوگیری کند. استفاده از بسته‌بندی‌های مطابق با استانداردهای IATA، اطمینان می‌دهد که محمولات تا حد امکان به‌صورت ایمن و بدون خطر حمل می‌شوند. برچسب‌گذاری دقیق نیز شامل اطلاعات مهمی مانند نوع ماده خطرناک، سطح خطر و اقدامات احتیاطی است که در مواقع اضطراری بسیار حائز اهمیت هستند.
• مدارک و اسناد حمل محمولات خطرناک: هر محموله خطرناک که حمل می‌شود، باید دارای اسناد و مدارک قانونی معتبری باشد. این اسناد شامل اظهارنامه کالای خطرناک (Dangerous Goods Declaration) است که جزئیات کاملی در مورد ماهیت محموله، طبقه‌بندی آن و روش‌های ایمنی حمل ارائه می‌دهد. این فرم باید مطابق با استانداردهای مربوطه تکمیل گردد.
• آموزش و آگاهی کارکنان: یکی از جنبه‌های کلیدی استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک در DGR، آموزش مداوم کارکنانی است که در حمل و جابجایی این محمولات نقش دارند. این آموزش‌ها شامل نحوه شناسایی مواد خطرناک، روش‌های بسته‌بندی و برچسب‌گذاری صحیح، و اقدامات احتیاطی در زمان وقوع حوادث است.
• مدیریت ریسک و شرایط اضطراری: مدیریت ریسک یکی دیگر از اصول اساسی استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک در DGR است. در صورت بروز شرایط اضطراری، باید تمامی اقدامات ایمنی برای محافظت از خدمه و محموله‌های هواپیما انجام شود. 
• محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها: برخی از مواد خطرناک به‌طور کامل برای حمل هوایی ممنوع هستند و برخی دیگر تحت محدودیت‌های خاصی حمل می‌شوند. مقررات IATA DGR به‌طور دقیق مشخص می‌کند که چه موادی را می‌توان حمل کرد و چه موادی نیاز به اخذ مجوزهای ویژه دارند.

بیشتر بخوانید: فریت بار

دسته‌بندی و طبقه‌بندی محمولات خطرناک

یکی از مهم‌ترین مراحل در حمل محمولات خطرناک، طبقه‌بندی صحیح این کالاها است. مواد خطرناک بر اساس میزان و نوع خطر به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی‌ها طبق استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک شامل موارد زیر هستند:

• مواد منفجره (Class 1): شامل موادی است که قابلیت انفجار یا ایجاد انفجار ناگهانی دارند. با استفاده از تجهیزات مناسب و رعایت استاندارد حمل‌ونقل محمولات خطرناک، در صورت اخذ تاییدیه های لازم از مقامات ذیصلاح و اصولا توسط دولتها قابل انجام است.
• گازها (Class 2): شامل گازهای فشرده‌شده، مایع یا حل‌شده که می‌توانند سمی، قابل اشتعال یا خورنده باشند. با توصیه به استفاده از سیلندرهای مقاوم و کنترل دقیق فشار و دما، حمل این گازها طبق استانداردهای حمل مواد خطرناک قابل مدیریت است.
• مایعات قابل اشتعال (Class 3): مواد این دسته شامل مایعاتی است که قابل اشتعال هستند. بنزین، الکل و تینرهای رنگ از این گروه هستند. بسته‌بندی این مواد باید به گونه‌ای باشد که از نشت و انفجار جلوگیری شود و در دماهای خاصی نگهداری شوند.
• جامدات قابل اشتعال (Class 4): این دسته شامل جامداتی است که به‌سرعت در مواجهه با گرما یا رطوبت آتش می‌گیرند. کبریت، فسفر سفید و برخی مواد شیمیایی در این گروه قرار می‌گیرند. این مواد باید در محفظه‌های کاملاً مهر و موم شده و دور از منابع گرما یا رطوبت نگهداری شوند.
• مواد اکسید کننده و پراکسیدهای آلی (Class 5): مواد اکسیدکننده به دلیل داشتن ویژگی‌هایی که می‌توانند آتش‌سوزی را تشدید کنند، بسیار خطرناک هستند. پراکسیدهای آلی، به‌ویژه در تماس با مواد سوختی، قابلیت انفجار دارند.
• مواد سمی و عفونی (Class 6): این دسته شامل موادی است که برای انسان‌ها یا حیوانات سمی هستند، مانند سیانیدها یا مواد عفونی مانند ویروس‌ها و باکتری‌های بیماری‌زا. این مواد باید در محفظه‌های ایمن و در شرایطی نگهداری شوند که از انتشار آن‌ها جلوگیری شود.
• مواد رادیواکتیو (Class 7): مواد رادیواکتیو، مانند اورانیوم و پلوتونیوم، بسیار خطرناک هستند و نیاز به بسته‌بندی‌های ایمن و محافظت‌های خاص دارند. این مواد باید در محفظه‌های ضد تشعشع و با نظارت دقیق حمل شوند.
• مواد خورنده (Class 8): مواد خورنده شامل موادی مانند اسیدها و بازهای قوی است که می‌توانند باعث آسیب به پوست، فلزات یا دیگر مواد شوند. این مواد باید در محفظه‌های مقاوم به خوردگی نگهداری شوند و بسته‌بندی آن‌ها نباید در تماس با محیط قرار گیرد.
• محصولات متفرقه خطرناک (Class 9): این دسته شامل موادی است که در هیچ یک از دسته‌های فوق قرار نمی‌گیرند، اما همچنان می‌توانند برای سلامتی یا ایمنی عمومی خطرناک باشند. برای مثال، باتری‌های لیتیوم، موادی که در دمای پایین واکنش نشان می‌دهند، و برخی مواد شیمیایی خاص در این دسته قرار می‌گیرند. 

بیشتر بخوانید: حمل ریلی

چالش‌های حمل محمولات خطرناک

حمل‌ونقل بین المللی هوایی محمولات خطرناک با چالش‌های متعددی همراه است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، عدم اظهار صحیح یا اظهار ناقص محمولات خطرناک است. صاحبان کالا باید اطمینان حاصل کنند که تمامی اطلاعات لازم درباره محموله‌ها به‌درستی اظهار شده و مدارک مربوطه مطابق با استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک تکمیل شده‌اند.
دیگر چالش مهم، مدیریت ریسک در شرایط اضطراری است. شما می توانید در این بخش نیز با خدمات حمل‌ونقل هوایی کالاهای حجیم و سنگین آشنا شوید.

روش‌های بسته‌بندی و حمل مواد شیمیایی در حمل‌ونقل هوایی

مواد شیمیایی به دلیل خصوصیات خاص خود نیازمند بسته‌بندی‌های ویژه و رعایت دقیق استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک هستند. باید با استفاده از بسته‌بندی‌های مقاوم و مطابق با استانداردهای بین‌المللی، از ایمنی محمولات شیمیایی در طول مسیر اطمینان حاصل کنید.

سیستم‌های ایمنی پیشرفته برای کاهش خطرات حمل‌ونقل مواد خطرناک

استفاده از فناوری‌های نوین و سیستم‌های ایمنی پیشرفته در حمل مواد خطرناک بسیار حائز اهمیت است. با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های بیومتریک و سیستم‌های نظارتی مدرن، امنیت محمولات را در تمامی مراحل حمل‌ونقل تضمین می‌شود. این اقدامات شامل نظارت مستمر بر محمولات، کنترل دسترسی و استفاده از تجهیزات پیشرفته برای شناسایی و مدیریت خطرات احتمالی است.

بیشتر بخوانید: شرکت کارگو

نتیجه‌گیری
حمل‌ونقل هوایی محمولات خطرناک یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین جنبه‌های صنعت حمل‌ونقل جهانی است که نیازمند دقت و رعایت شدیدترین مقررات و استانداردها است. با توجه به خطرات بالقوه این محموله‌ها، رعایت دقیق استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک برای جلوگیری از بروز حوادث فاجعه‌بار الزامی است. این استانداردها شامل اصول بسته‌بندی ایمن، برچسب‌گذاری صحیح، آموزش دقیق کارکنان، مدیریت ریسک و پیروی از پروتکل‌های اضطراری است.
شرکت دیبا هوا دریا با سال‌ها تجربه در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی، به ارائه مشاوره‌های حرفه‌ای و راهکارهای دقیق در باربری دریایی، هوایی و حمل بار زمینی می‌پردازد. هر پروژه و درخواست با توجه به شرایط خاص عملیاتی، نیازهای محموله، و وضعیت بازار به دقت بررسی می‌شود. هدف ما این است که با تکیه بر تخصص تیم و تحلیل‌های دقیق، راهکارهایی را که بیشترین انطباق با نیازهای شما دارد، پیشنهاد دهیم. در دیبا، هر خدمت حمل‌ونقل، چه در زمینه حمل محموله‌های خطرناک و چه در سایر خدمات، بر اساس مجموعه‌ای از عوامل کلیدی و بررسی‌های کامل ارائه می‌شود. این فرآیند به ما این امکان را می‌دهد تا همواره خدماتی کارآمد و متناسب با شرایط موجود به شما پیشنهاد کنیم. مشتریان ما می‌توانند با اطمینان خاطر، از مشاوره و تجربه ما برای پیدا کردن بهترین راهکارها بهره‌مند شوند، چراکه تمرکز ما بر روی تحلیل دقیق و ارائه راه‌حل‌های عملی است. بنابرین با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه، از شما دعوت می‌کنیم با تیم ما در ارتباط باشید تا شرایط دقیق بررسی و راه‌حل‌های مناسب پیشنهاد شود.

در نهایت، با رشد روزافزون تجارت بین‌المللی و افزایش نیاز به حمل مواد خطرناک مانند مواد شیمیایی و مواد رادیواکتیو، تقاضا برای شرکت‌های حمل‌ونقل معتبر و قابل‌اعتماد بیشتر شده است. در این راستا، رعایت استانداردهای حمل‌ونقل محمولات خطرناک و استفاده از پروتکل‌های ایمنی به‌روز، از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. تنها با پیروی از این اصول است که می‌توان ایمنی جهانی را حفظ کرد و سلامت محیط زیست و جامعه را تضمین کرد. شرکت‌هایی که این استانداردها را به‌درستی اجرا می‌کنند، نه تنها ایمنی حمل‌ونقل را بهبود می‌بخشند، بلکه اعتماد مشتریان را نیز جلب می‌کنند و سهم بیشتری از بازار جهانی حمل‌ونقل را به خود اختصاص می‌دهند.