حمل و نقل ترکیبی

حمل و نقل ترکیبی چیست؟

حمل و نقل ترکیبی نوعی از سیستم لجستیکی است که در آن کالاها با استفاده از دو یا چند نوع وسیله حمل‌ونقل (مانند کامیون، قطار، کشتی یا هواپیما) به‌صورت متوالی  از مبدأ به مقصد منتقل می‌شوند. این شیوه برخلاف روش‌های سنتی، تمرکز خود را بر یکپارچه‌سازی مسیر و کاهش نقاط توقف و جابه‌جایی دستی قرار داده است.
به عنوان مثال، تصور کنید یک شرکت تولیدی در تبریز قصد دارد کالایی را به فرانکفورت ارسال کند. این کالا ممکن است ابتدا با کامیون به بندرعباس منتقل شود، سپس از طریق حمل بار دریایی به بندر روتردام برسد و در نهایت با حمل ریلی به آلمان منتقل گردد. در طول این مسیر، کالا در یک کانتینر استاندارد باقی می‌ماند و نیازی به تخلیه و بارگیری مجدد در هر مرحله نیست. اینجا همان جایی است که حمل و نقل ترکیبی قدرت خود را نشان می‌دهد.
شرکت‌هایی مانند شرکت حمل و نقل بین المللی زمینی و شرکت کشتیرانی با ارائه زیرساخت و خدمات هماهنگ‌شده، نقش مهمی در اجرای این فرآیند ایفا می‌کنند. آن‌ها مسئول برنامه‌ریزی دقیق، زمان‌بندی حمل، رزرو کشتی یا کانتینر، و هماهنگی با نمایندگی کشتیرانی و پایانه‌های بین‌راهی هستند. همین هماهنگی است که هزینه حمل کانتینر را کاهش داده و بهره‌وری در حمل بار دریایی و زمینی را افزایش می‌دهد.
از طرف دیگر، در دنیای پر رقابت امروزی که هزینه‌ها، زمان تحویل و ردیابی لحظه‌ای اهمیت بالایی دارد، شرکت‌هایی که از حمل و نقل ترکیبی استفاده می‌کنند، از مزیت‌های لجستیکی قابل‌توجهی بهره‌مند می‌شوند. انعطاف‌پذیری این سیستم باعث می‌شود تا در مواجهه با تحریم، کمبود ظرفیت کشتی یا تغییرات جوی، همچنان تحویل کالا طبق برنامه انجام شود.

انواع روش‌های حمل و نقل ترکیبی چیست؟

حمل و نقل ترکیبی در عمل به‌معنای طراحی هوشمندانه مسیرهای انتقال کالا است، به‌طوری‌که از مزایای چند روش حمل‌ونقل در کنار هم بهره‌برداری شود. این مدل‌ها بسته به نوع بار، فاصله، بودجه و شرایط جغرافیایی انتخاب می‌شوند. در ادامه به رایج‌ترین مدل‌های حمل ترکیبی می‌پردازیم که توسط شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی برای کسب حداکثر بهره‌وری در عملیات لجستیکی استفاده می‌شوند.

1_ مدل زمینی–دریایی

در این مدل از حمل و نقل ترکیبی، کالا ابتدا از محل مبدأ با کامیون به یکی از بنادر کشور منتقل شده و سپس توسط کشتی به بندر مقصد در کشور دیگر حمل می‌شود. این نوع حمل به‌ویژه در مسیرهای منطقه‌ای مانند ایران به حوزه خلیج فارس یا شرق آفریقا رایج است. ترکیب این دو روش، هم سرعت و انعطاف حمل زمینی را دارد و هم از مزایای حمل بار دریایی مانند هزینه پایین‌تر و ظرفیت بالا بهره می‌برد. شرکت‌های کشتیرانی معمولا برای این مدل مسیرهای متنوع و منظمی در اختیار دارند که هزینه حمل کانتینر را نیز بهینه می‌کند.

2_ مدل ریلی–دریایی

در این روش، بار ابتدا از طریق قطار به بندر منتقل می‌شود و سپس از مسیر دریایی ادامه پیدا می‌کند. برای مسیرهایی که مسافت طولانی و حمل حجم بالا دارند (مانند چین به اروپا)، این ترکیب بسیار به‌صرفه است. از آنجا که ریل هزینه‌ کمتری نسبت به جاده دارد و میزان آلایندگی آن نیز پایین‌تر است، این مدل در گروه مدل‌های پایدار و سازگار با محیط‌زیست در حمل و نقل چند وجهی قرار می‌گیرد. نمایندگی‌های کشتیرانی نیز با شرکت‌های ریلی برای تسهیل عملیات بارگیری همکاری نزدیک دارند.

3_ مدل هوایی–زمینی

در این مدل، کالا از مبدأ با هواپیما به فرودگاه کشور مقصد منتقل شده و از آن‌جا با کامیون به مقصد نهایی تحویل داده می‌شود. این روش برای کالاهایی با ارزش بالا یا نیازمند تحویل فوری مانند دارو، تجهیزات پزشکی و قطعات صنعتی حساس کاربرد دارد. اگرچه حمل بار هوایی پرهزینه‌تر است، اما زمانی که تحویل سریع اولویت دارد، ترکیب آن با حمل زمینی می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و دسترسی سریع به مناطق مختلف جغرافیایی را ممکن کند. شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی معمولاً خدمات ویژه‌ای برای این مدل ارائه می‌دهند.

4_ حمل با سه روش حمل (جاده‌ای + دریایی + ریلی یا هوایی)

در حمل‌ونقل بین‌قاره‌ای یا مسیرهای پیچیده، استفاده از سه روش مختلف کاملا متداول است. به طور مثال کالا ممکن است ابتدا از کارخانه با کامیون به بندر برود، از آنجا با کشتی به یک قاره دیگر برسد، و سپس با قطار یا هواپیما به مقصد نهایی ارسال شود. این مدل پیچیده‌ترین شکل حمل و نقل ترکیبی است و نیاز به برنامه‌ریزی بسیار دقیق، مستندسازی، و هماهنگی کامل میان تمام عوامل لجستیکی دارد. شرکت حمل و نقل بین المللی زمینی در این مدل نقش کلیدی در تحویل به موقع و بدون خطا ایفا می‌کند.

نقش ترکیب روش‌های مختلف حمل‌ونقل

در تجارت بین‌المللی، ترکیب روش‌های مختلف حمل‌ونقل به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا مزایای هر روش حمل را بهینه‌سازی کنند. برخی از نقش‌های کلیدی این روش عبارتند از:

• بهینه‌سازی هزینه‌ها: استفاده از حمل دریایی برای مسافت‌های طولانی و حمل جاده‌ای برای توزیع نهایی.
• کاهش زمان حمل: ترکیب حمل هوایی و زمینی برای تحویل سریع‌تر کالاها.
• افزایش انعطاف‌پذیری: امکان تغییر مسیر در صورت بروز مشکلات لجستیکی.
• کاهش اثرات زیست‌محیطی: ترکیب حمل ریلی و باربری دریایی برای کاهش مصرف سوخت و انتشار گازهای گلخانه‌ای.

چرا کسب‌وکارها به حمل و نقل ترکیبی نیاز دارند؟

امروزه، شرکت‌های بین‌المللی برای بهینه‌سازی فرایند حمل کالا و کاهش هزینه‌های لجستیکی، به حمل و نقل ترکیبی روی آورده‌اند. دلایل اصلی استفاده از این روش عبارتند از:

• کاهش تأخیر در حمل بار: اگر یک روش حمل‌ونقل دچار اختلال شود، می‌توان از مسیرهای جایگزین استفاده کرد.
• دسترسی به بازارهای جهانی: برخی کشورها دارای زیرساخت‌های محدود برای حمل تک وجهی هستند، بنابراین حمل ترکیبی ضروری است.
• کاهش هزینه‌های انبارداری: حمل ترکیبی می‌تواند تحویل سریع‌تر کالا را تسهیل کند و هزینه‌های نگهداری کالا در انبار را کاهش دهد.

 تفاوت حمل و نقل چند وجهی با حمل بین‌وجهی

اصطلاحات حمل و نقل چند وجهی (Multimodal Transport) و حمل بین‌وجهی (Intermodal Transport) اغلب به‌جای هم استفاده می‌شوند، در حالی که از نظر مفهومی و اجرایی تفاوت‌های مهمی دارند که در طراحی زنجیره تأمین و انتخاب شرکت حمل‌ونقل مناسب، تأثیر مستقیم دارد. درک درست این تفاوت، برای هر بازرگان، صادرکننده یا شرکت حمل و نقل بین‌المللی ضروری است.

1_ حمل و نقل چند وجهی (Multimodal)

در حمل چند وجهی، کالا از مبدأ تا مقصد از طریق دو یا چند مد حمل (به طور مثال جاده‌ای، دریایی و ریلی) منتقل می‌شود، اما همه این مراحل تحت مسئولیت یک شرکت یا قرارداد واحد انجام می‌گیرد. یعنی فقط یک بارنامه صادر می‌شود (Multimodal Bill of Lading) و مسئولیت کامل حمل بر عهده یک شرکت است. این مدل مناسب کسب‌وکارهایی است که دنبال ساده‌سازی مدیریت حمل هستند و ترجیح می‌دهند یک نقطه تماس مشخص داشته باشند.

2_ حمل بین‌مدلی (Intermodal)

در حمل بین‌مدلی، کالا نیز از طریق چند روش حمل منتقل می‌شود، اما در اینجا هر مرحله توسط شرکت جداگانه‌ای انجام می‌شود و برای هر بخش قرارداد یا بارنامه مستقلی وجود دارد. مسئولیت‌ها تقسیم‌شده و انعطاف‌پذیری بیشتری در انتخاب مسیر و شرکت حمل وجود دارد. این مدل معمولا توسط شرکت‌هایی انتخاب می‌شود که کنترل بیشتر روی هر بخش از زنجیره حمل می‌خواهند و توانایی هماهنگی بین شرکت‌ها را دارند.

کاربردهای حمل و نقل ترکیبی در دنیای امروز

حمل و نقل ترکیبی در عصر حاضر تنها یک انتخاب هوشمندانه نیست، بلکه در بسیاری از موارد یک ضرورت است. در دنیایی که زنجیره تأمین جهانی به شدت به زمان، هزینه و کارایی وابسته شده، این روش حمل‌ونقل نقش حیاتی در موفقیت برندها و صنایع مختلف ایفا می‌کند. شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی امروزه بر اساس نیاز بازار و محدودیت‌های زیرساختی، مدل‌های ترکیبی را پیشنهاد و اجرا می‌کنند تا هم سرعت تحویل را افزایش دهند و هم هزینه‌ها را بهینه کنند.
در دنیای امروز، حمل و نقل چند وجهی به یکی از ارکان اصلی تجارت نوین تبدیل شده و کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. در حوزه تجارت الکترونیک و خرده‌فروشی، از مدل‌های حمل ترکیبی برای ارسال سریع و گسترده سفارشات استفاده می‌کنند؛ به‌طوری‌که کالا ابتدا به‌صورت حمل بار هوایی به کشور مقصد وارد شده و سپس از طریق حمل زمینی بین مراکز توزیع توزیع می‌شود. این ساختار نه‌تنها سرعت تحویل را بالا می‌برد، بلکه امکان مدیریت هم‌زمان هزاران سفارش را فراهم می‌سازد. در صنایع سنگین مانند پتروشیمی، فولاد و معدن نیز این مدل حمل نقش مهمی دارد؛ برای مثال، در صادرات مس از ایران به اروپا، کالا از طریق حمل دریایی کالا به بندر هامبورگ و سپس با حمل ریلی به آلمان منتقل می‌شود. در این مسیر، شرکت کشتیرانی و نمایندگی‌های حمل دریایی همکاری نزدیکی با شبکه ریلی دارند تا عملیات حمل و نقل چند وجهی بدون وقفه انجام شود. همچنین، در حوزه‌هایی که نیاز به تحویل سریع و شرایط خاص حمل وجود دارد، مانند تجهیزات پزشکی یا داروهای حساس، ترکیب حمل بار هوایی و زمینی راهکاری ایده‌آل محسوب می‌شود. شرکت‌های لجستیکی بین‌المللی با بهره‌گیری از حمل و نقل ترکیبی، توانسته‌اند استانداردهای حمل ویژه را با سرعت بالا و دقت لازم به اجرا درآورند.

مزایای حمل ترکیبی

حمل و نقل ترکیبی به دلیل انعطاف‌پذیری و کارایی بالایی که در جابه‌جایی کالا دارد، به یکی از روش‌های پرطرفدار در صنعت حمل‌ونقل تبدیل شده است. این مدل، ترکیب بهینه‌ای از حمل دریایی، ریلی، جاده‌ای و هوایی را ارائه می‌دهد و در نتیجه، مزایای متعددی برای کسب‌وکارها به همراه دارد.

1. کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل

یکی از مهم‌ترین مزایای حمل و نقل ترکیبی، کاهش هزینه‌های کلی حمل‌ونقل است. انتخاب روش‌های بهینه و ترکیب حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی باعث می‌شود تا هزینه‌های سوخت، عوارض و هزینه‌های عملیاتی کاهش یابد. به عنوان مثال، بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی از حمل دریایی از چین برای انتقال کالاهای عمده و کم‌ارزش استفاده می‌کنند و پس از رسیدن به بندر، آن را با استفاده از حمل ریلی یا حمل بار زمینی به مقصد نهایی ارسال می‌کنند.

مزایای کاهش هزینه در حمل ترکیبی:

• استفاده از حمل دریایی برای جابه‌جایی بارهای حجیم با هزینه کمتر نسبت به حمل هوایی.
• کاهش هزینه‌های جاده‌ای از طریق جایگزینی با حمل ریلی برای مسافت‌های طولانی.
• کاهش هزینه‌های نگهداری و انبارداری از طریق بهینه‌سازی مسیرهای حمل.

2. بهبود زمان تحویل بار

با استفاده از حمل و نقل چند وجهی، زمان تحویل کالاها به طور محسوسی کاهش می‌یابد. ترکیب روش‌های حمل مختلف، امکان استفاده از مسیرهای کوتاه‌تر و سریع‌تر را فراهم می‌کند. برای مثال، برخی شرکت‌های کارگو ترکیب حمل بار هوایی از چین و حمل بار زمینی را برای تسریع در تحویل کالا انتخاب می‌کنند.

عوامل موثر در کاهش زمان تحویل:

• استفاده از حمل هوایی برای مسیرهای طولانی و ترکیب آن با حمل زمینی.
• کاهش زمان تخلیه و بارگیری از طریق هماهنگی بین روش‌های حمل.
• امکان استفاده از چند مسیر جایگزین در صورت تأخیر یا مشکلات لجستیکی.

3. کاهش آلودگی زیست‌محیطی

استفاده از حمل و نقل ترکیبی، تأثیر مثبتی بر محیط‌زیست دارد. به جای استفاده از کامیون‌های جاده‌ای در تمام مسیر، ترکیب حمل ریلی و باربری دریایی باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مصرف سوخت‌های فسیلی می‌شود.

روش‌های کاهش آلودگی در حمل ترکیبی:

• ترکیب حمل ریلی و حمل دریایی به جای حمل کاملاً جاده‌ای.
• بهینه‌سازی مسیرهای حمل برای کاهش مصرف سوخت.
• کاهش استفاده از وسایل نقلیه تک‌سرنشین در حمل‌ونقل جاده‌ای.

4. افزایش انعطاف‌پذیری در انتخاب مسیر و روش حمل

یکی از ویژگی‌های کلیدی حمل و نقل ترکیبی، امکان تغییر مسیر یا روش حمل در صورت بروز مشکلات است. به عنوان مثال، اگر حمل جاده‌ای به دلیل شرایط نامساعد جوی مختل شود، می‌توان از حمل ریلی یا حمل دریایی استفاده کرد.

مزایای انعطاف‌پذیری در حمل ترکیبی:

• امکان تغییر مسیر در شرایط اضطراری.
• دسترسی به چندین گزینه حمل‌ونقل برای کاهش ریسک تأخیر.
• سازگاری با نیازهای مختلف کسب‌وکارها و بازارهای بین‌المللی.

معایب حمل و نقل ترکیبی

با وجود تمام مزایایی که حمل و نقل ترکیبی ارائه می‌دهد، این روش نیز دارای چالش‌ها و معایبی است که می‌تواند بر کارایی و هزینه‌های حمل تأثیر بگذارد. آگاهی از این معایب به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا راهکارهای مناسبی برای بهینه‌سازی فرایند حمل‌ونقل خود بیابند.

1. چالش‌های هماهنگی بین روش‌های حمل مختلف

یکی از مشکلات اصلی حمل و نقل ترکیبی، نیاز به هماهنگی دقیق بین چندین روش حمل است. از آنجایی که هر روش حمل‌ونقل (ریلی، جاده‌ای، هوایی و دریایی) دارای استانداردهای خاص خود است، هماهنگی بین این روش‌ها می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد.

نمونه‌هایی از چالش‌های هماهنگی:

• تفاوت در زمان‌بندی ورود و خروج کالا بین حمل دریایی و حمل ریلی.
• مشکلات در انتقال کانتینرها بین باربری دریایی و حمل بار زمینی.
• نیاز به هماهنگی بین روش‌های مختلف حمل.

2. مشکلات مرتبط با تأخیر در انتقال بین مدهای مختلف حمل

در حمل و نقل ترکیبی، تغییر وسیله حمل در هر مرحله ممکن است باعث تأخیر در تحویل کالا شود. برای مثال، اگر یک محموله از حمل دریایی از چین به حمل ریلی منتقل شود، هرگونه تأخیر در فرایند تخلیه و بارگیری می‌تواند کل برنامه ارسال را مختل کند.

عوامل مؤثر بر تأخیر در حمل ترکیبی:

• تأخیر در ترخیص گمرکی در پایانه‌های ورودی. 
• مشکلات لجستیکی در بنادر، مانند کمبود ظرفیت انبارش یا تأخیر در بارگیری.
• عدم هماهنگی بین شرکت‌های حمل‌ونقل که باعث ایجاد گپ‌های زمانی در ارسال محموله می‌شود.

3. هزینه‌های اضافی برای لجستیک و مدیریت بار

حمل و نقل چند وجهی در برخی موارد می‌تواند باعث افزایش هزینه‌های عملیاتی شود، زیرا نیاز به مدیریت چندین سیستم حمل و استفاده از تجهیزات خاص برای جابه‌جایی بار دارد.

هزینه‌های اضافی شامل:

• هزینه‌های تخلیه و بارگیری مجدد در نقاط تغییر وسیله حمل.
• هزینه‌های مربوط به بیمه بار به دلیل افزایش ریسک در جابه‌جایی بین روش‌های مختلف.
• افزایش هزینه‌های مدیریت زنجیره تأمین برای هماهنگی میان چندین شرکت حمل‌ونقل.

با وجود این چالش‌ها، شرکت‌هایی که از خدمات حرفه‌ای شرکت کارگو و شرکت‌های لجستیکی باتجربه استفاده می‌کنند، می‌توانند هزینه‌های اضافی را کاهش داده و فرایند حمل ترکیبی را کارآمدتر کنند.

نقش شرکت حمل و نقل بین‌المللی زمینی در حمل و نقل چند وجهی

در ساختار پیچیده و چندلایه‌ی حمل و نقل ترکیبی، یکی از عناصر مهمی که موفقیت عملیات را تضمین می‌کند، شرکت حمل و نقل بین المللی زمینی است. این شرکت‌ها نقش حلقه اتصال بین مبادی تولید، بنادر، ایستگاه‌های ریلی و گمرکات مرزی را ایفا می‌کنند و بدون آن‌ها، هیچ مدل حمل ترکیبی قابل‌اجرا نخواهد بود.

پل ارتباطی بین زیرساخت‌های داخلی و بین‌المللی

در کشورهایی مانند ایران، اغلب مسیر اولیه حمل از کارخانه یا انبار مبدأ تا بندر یا پایانه مرزی، از طریق جاده صورت می‌گیرد. شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی زمینی با دسترسی به ناوگان حمل مجهز، مسیرهای استاندارد و آشنایی با قوانین حمل بین‌المللی، بخش زمینی این زنجیره را به‌صورت دقیق و منظم مدیریت می‌کنند.

هماهنگی با نمایندگی کشتیرانی و ترمینال‌های بار

یکی از وظایف حیاتی این شرکت‌ها، ایجاد هماهنگی دقیق بین زمان تحویل زمینی و زمان بارگیری دریایی یا ریلی است. تأخیر در این بخش می‌تواند منجر به از دست رفتن نوبت بارگیری در بندر یا تحمیل هزینه اضافی حمل کانتینر شود. به همین دلیل، ارتباط مداوم با نمایندگی کشتیرانی و تطابق با زمان‌بندی کشتی‌ها ضروری است.

پشتیبانی در امور گمرکی و اسنادی

حمل ترکیبی بدون همراهی دقیق در امور گمرکی امکان‌پذیر نیست. بسیاری از شرکت‌های حمل زمینی بین‌المللی خدماتی نظیر ترخیص کالا، صدور بارنامه ترکیبی (Combined Bill of Lading) و هماهنگی با گمرک را نیز ارائه می‌دهند. این خدمات باعث تسریع در روند حمل و نقل چند وجهی و جلوگیری از تأخیرهای پرهزینه می‌شود.

تطابق با نیازهای ویژه صنایع مختلف

برخی صنایع، مانند خودروسازی یا مواد غذایی، نیاز به حمل با شرایط خاص دارند؛ از جمله دمای کنترل‌شده، حمل سریع یا مسیرهای امن. شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی زمینی با تجربه در حمل بارهای خاص، توانایی سفارشی‌سازی عملیات را دارند و این موضوع حمل و نقل ترکیبی را برای این صنایع به گزینه‌ای ایده‌آل تبدیل می‌کند.

مزایای حمل و نقل ترکیبی

در دنیای رقابتی امروز، نه‌تنها سرعت بلکه بهینه‌سازی هزینه‌ها و مدیریت ریسک در حمل‌ونقل بین‌المللی از اهمیت بالایی برخوردار است. برای شرکت کشتیرانی، نمایندگی‌های حمل دریایی و همچنین بازرگانانی که با حجم بالا یا مسیرهای پیچیده بین‌المللی کار می‌کنند، حمل و نقل ترکیبی مجموعه‌ای از مزایای قابل‌توجه را به همراه دارد.

کاهش هزینه‌های لجستیکی

یکی از بزرگ‌ترین مزایای حمل و نقل ترکیبی، کاهش هزینه حمل است. ترکیب حمل دریایی کالا (که کم‌هزینه‌ترین روش حمل برای مسیرهای طولانی است) با روش‌های زمینی یا ریلی، باعث می‌شود کل هزینه مسیر به طور چشمگیری کاهش یابد. هزینه حمل کانتینر در چنین مدل‌هایی بهینه‌سازی می‌شود، به‌ویژه وقتی بار در مسیرهای دریایی با کشتی‌های کانتینری بزرگ حمل می‌شود.

افزایش انعطاف‌پذیری در زنجیره تأمین

شرکت حمل نقل بین المللی با استفاده از حمل ترکیبی می‌تواند در مواجهه با چالش‌هایی مانند تأخیر کشتی، اعتصاب بنادر یا محدودیت‌های مرزی، سریعا روش حمل را تغییر دهد و از روش‌های جایگزین استفاده کند. این انعطاف‌پذیری به بازرگانان این امکان را می‌دهد که تعهدات خود را در زمان مقرر انجام دهند و هزینه‌های جریمه یا لغو سفارش را به حداقل برسانند.

افزایش انعطاف‌پذیری در زنجیره تأمین

شرکت حمل نقل بین المللی با استفاده از حمل ترکیبی می‌تواند در مواجهه با چالش‌هایی مانند تأخیر کشتی، اعتصاب بنادر یا محدودیت‌های مرزی، سریعا روش حمل را تغییر دهد و از روش‌های جایگزین استفاده کند. این انعطاف‌پذیری به بازرگانان این امکان را می‌دهد که تعهدات خود را در زمان مقرر انجام دهند و هزینه‌های جریمه یا لغو سفارش را به حداقل برسانند.

افزایش سرعت و زمان تحویل دقیق‌تر

در مواردی که مسیر مستقیم از طریق یک مد خاص وجود ندارد یا بسیار زمان‌بر است، ترکیب دو یا چند روش حمل (حمل و نقل چند وجهی) باعث صرفه‌جویی قابل‌توجهی در زمان می‌شود. به‌عنوان مثال، ترکیب حمل زمینی کوتاه با حمل هوایی می‌تواند مسیر چند روزه را به چند ساعت کاهش دهد. این موضوع به‌ویژه برای کالاهای دارای تاریخ انقضا یا سفارش‌های فوری بسیار ارزشمند است.

کاهش نیاز به انبارداری و توقف‌های غیرضروری

در مدل سنتی حمل‌ونقل، معمولا در هر مرحله از انتقال کالا، نیاز به بارگیری مجدد، بررسی اسناد، و ذخیره موقت کالا در انبار بود. در حمل و نقل ترکیبی، با یکپارچه‌سازی مسیر و مدیریت هماهنگ، کالا به صورت مستمر و بدون توقف غیرضروری حرکت می‌کند که این باعث کاهش هزینه‌های انبارداری و ریسک آسیب یا مفقودی می‌شود.

چالش‌های حمل و نقل ترکیبی

اگرچه حمل و نقل ترکیبی در نگاه اول مدلی ایده‌آل برای جابه‌جایی بین‌المللی کالا به نظر می‌رسد، اما اجرای موفق آن با موانع و پیچیدگی‌هایی روبروست که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند کل زنجیره تأمین را دچار اختلال کند. شناخت این چالش‌ها و طراحی راهکار برای آن‌ها، از وظایف اصلی شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی، شرکت کشتیرانی و دیگر فعالان لجستیکی است.

نبود زیرساخت هماهنگ در برخی کشورها

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، نبود هماهنگی بین زیرساخت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی در برخی کشورهاست. برای مثال، ممکن است بندری توانایی بارگیری سریع کانتینر داشته باشد، اما راه‌آهن متصل به آن فعال یا تجهیز نباشد. این ناهماهنگی منجر به توقف‌های طولانی و افزایش هزینه حمل کانتینر می‌شود.

پیچیدگی در مستندسازی و قوانین گمرکی

استفاده از چند روش حمل‌ونقل (حمل و نقل چند وجهی)، مستندات بیشتری می‌طلبد؛ مانند بارنامه ترکیبی، اسناد مبدأ، و تطبیق با قوانین کشورها. عدم هماهنگی بین این اسناد ممکن است باعث بلوکه شدن کالا در گمرک یا بازگشت آن شود.

خطر تأخیرهای زنجیره‌ای در حمل ترکیبی

در حمل ترکیبی، تأخیر در یکی از مدهای حمل (به طور مثال دیر رسیدن کشتی یا قطار) می‌تواند کل برنامه حمل را دچار اختلال کند. این تأخیرهای زنجیره‌ای باعث تحمیل هزینه اضافی برای انبار، جریمه دیرکرد یا حتی از بین رفتن فرصت فروش می‌شود.

عدم آگاهی برخی کسب‌وکارها از مزایای واقعی حمل ترکیبی

بسیاری از صادرکنندگان یا واردکنندگان، به دلیل ناآشنایی با مزایای حمل و نقل چند وجهی، هنوز روش‌های سنتی را انتخاب می‌کنند که در نهایت باعث افزایش هزینه و زمان تحویل می‌شود.

عوامل مؤثر بر هزینه حمل و نقل ترکیبی

هزینه‌های حمل و نقل ترکیبی بسته به عوامل متعددی متغیر است. شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و کسب‌وکارهایی که از این روش استفاده می‌کنند، باید این عوامل را در نظر بگیرند تا هزینه‌ها را بهینه‌سازی کرده و فرایند حمل را کارآمدتر کنند.

1. نوع بار و نحوه بسته‌بندی آن

نوع کالا و نحوه بسته‌بندی آن تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های حمل دارد. برخی از محموله‌ها نیاز به شرایط حمل خاصی دارند که ممکن است هزینه‌ها را افزایش دهد.

عوامل تأثیرگذار شامل:

• کالاهای حساس و شکننده: نیاز به بسته‌بندی ویژه و شرایط خاص حمل (مثلاً در حمل بار هوایی از چین) که هزینه را افزایش می‌دهد.
• محصولات فاسد شدنی: مانند داروها و مواد غذایی که به حمل یخچالی نیاز دارند.
• حجم و وزن بار: هرچه کالا سنگین‌تر باشد، هزینه‌های حمل (به‌ویژه در حمل هوایی) بیشتر خواهد شد.

2. مسافت حمل و میزان توقف‌های بین مسیر

طول مسیر حمل و تعداد ایستگاه‌هایی که بار در آن‌ها تغییر وسیله حمل می‌دهد، بر هزینه تأثیر قابل توجهی دارد.

نکات مهم:

• مسیرهای طولانی‌تر و دارای چندین توقف، معمولاً هزینه بیشتری دارند.
• حمل ریلی برای مسیرهای طولانی اغلب مقرون‌به‌صرفه‌تر از حمل جاده‌ای است.
• حمل ترکیبی از طریق راه‌آهن – دریا معمولاً ارزان‌تر از حمل کاملاً دریایی یا جاده‌ای است.

3. روش‌های حمل و زیرساخت‌های مورد استفاده

زیرساخت‌های موجود در کشورهای مبدأ و مقصد، روی هزینه‌های حمل تأثیر دارد. در برخی کشورها، زیرساخت‌های ریلی توسعه‌یافته است، درحالی‌که در برخی دیگر، حمل جاده‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر است.

عوامل تأثیرگذار:

• دسترسی به بنادر و پایانه‌های ریلی: اگر زیرساخت‌های حمل و نقل ترکیبی مناسب نباشد، هزینه حمل افزایش پیدا می‌کند.
• شرایط گمرکی و هزینه‌های ترخیص کالا: فرایندهای گمرکی پیچیده و هزینه‌های اضافی می‌توانند قیمت نهایی را بالا ببرند.
• استفاده از شرکت‌های کارگو و باربری تخصصی: همکاری با یک شرکت خدمات بار هوایی یا دریایی معتبر می‌تواند هزینه‌های اضافی را کاهش دهد.

نمونه‌ای از تفاوت هزینه در مسیرهای مختلف

• حمل دریایی از چین به اروپا، معمولاً ارزان‌تر از حمل هوایی است اما زمان بیشتری می‌برد.
• حمل بار زمینی در مقایسه با حمل ریلی، برای مسیرهای کوتاه هزینه کمتری دارد اما برای مسیرهای طولانی، ریلی گزینه اقتصادی‌تری محسوب می‌شود.
• ترکیب حمل بار هوایی از چین با حمل جاده‌ای، معمولاً برای کالاهای ضروری و حساس استفاده می‌شود، اما هزینه بالاتری نسبت به حمل ترکیبی ریلی – دریایی دارد.

نقش دیجیتال‌سازی و ردیابی در بهبود حمل ترکیبی

در دنیای امروزی که تحولات تکنولوژیک با سرعت بالا پیش می‌رود، دیجیتال‌سازی یکی از مؤثرترین ابزارها برای بهبود عملکرد در حمل و نقل ترکیبی به شمار می‌رود. ردیابی بلادرنگ کالا، مدیریت هم‌زمان چند مد حمل، و کاهش خطای انسانی، از جمله مزایای کلیدی دیجیتال‌سازی در حمل‌ونقل بین‌المللی است.

ردیابی لحظه‌ای بار در کل مسیر

یکی از دغدغه‌های اصلی در حمل ترکیبی، از بین رفتن شفافیت بین مراحل مختلف حمل است. با استفاده از سیستم‌های ردیابی GPS و پلتفرم‌های مبتنی بر اینترنت اشیا (IoT)، امکان ردیابی لحظه‌ای موقعیت کانتینر یا کالا، حتی در مسیرهای چند مرحله‌ای وجود دارد. این فناوری به شرکت کشتیرانی، نمایندگی‌های حمل دریایی و حتی گیرنده کالا این امکان را می‌دهد که وضعیت دقیق محموله را در هر لحظه مشاهده کنند.

کاهش خطای انسانی در حمل چند وجهی

یکی از مشکلات رایج در حمل‌های چندمرحله‌ای، ثبت نادرست داده‌ها، گم شدن بارنامه یا اشتباه در اسناد گمرکی است. با دیجیتال شدن فرآیندها، بارنامه ترکیبی، اسناد حمل، و حتی فاکتورهای حمل، به‌صورت الکترونیکی و استاندارد تبادل می‌شوند. این امر به‌ویژه در شرکت حمل و نقل بین المللی زمینی که با گمرک و پایانه‌های مختلف در تماس هستند، از بروز خطاهای پرهزینه جلوگیری می‌کند.

نقش پلتفرم‌های آنلاین در دریافت نرخ و برنامه‌ریزی حمل

بسیاری از شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و پلتفرم‌های دیجیتال، امکان استعلام قیمت حمل و نقل دریایی، برنامه‌ریزی مسیر، رزرو کانتینر و زمان‌بندی حمل را به‌صورت دیجیتال و کاملاً شفاف فراهم کرده‌اند. این قابلیت باعث می‌شود صادرکننده یا واردکننده بتواند با یک نگاه، بهترین گزینه حمل ترکیبی را انتخاب کند.

ویژگی‌های حمل و نقل ترکیبی

حمل و نقل ترکیبی دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که آن را از سایر روش‌های حمل‌ونقل متمایز می‌کند. این روش، ترکیبی از چندین مدل حمل را شامل می‌شود و به کسب‌وکارها امکان می‌دهد تا از مزایای هر روش بهره ببرند.

1. استفاده از چندین روش حمل در یک مسیر

مهم‌ترین ویژگی حمل و نقل ترکیبی، استفاده از حداقل دو روش حمل‌ونقل در یک مسیر است. این ترکیب، انعطاف‌پذیری بالایی ایجاد می‌کند و امکان حمل بار را در مسیرهای متنوع فراهم می‌آورد.

مثال‌هایی از ترکیب روش‌های حمل:

• حمل دریایی از چین به بندرعباس، سپس حمل بار زمینی به تهران.
• حمل ریلی از اروپا به ترکیه، سپس حمل جاده‌ای به ایران.
• ترکیب حمل بار هوایی از چین و حمل بار زمینی برای تحویل سریع‌تر کالا.

2. مدیریت یکپارچه و ردیابی بار

یکی از ویژگی‌های مهم حمل و نقل ترکیبی، مدیریت متمرکز زنجیره تأمین و ردیابی بار در تمام مراحل حمل است. بسیاری از شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی هوایی و دریایی از فناوری‌های پیشرفته برای ردیابی آنلاین محموله‌ها استفاده می‌کنند.

مزایای مدیریت یکپارچه:

• کاهش ریسک مفقود شدن یا تأخیر کالا.
• امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر برای تحویل بار.
• افزایش شفافیت در فرایند حمل‌ونقل.

3. هماهنگی بین‌المللی در حمل و نقل ترکیبی

این روش نیازمند هماهنگی میان چندین کشور و شرکت حمل‌ونقل است. فرایندهایی مانند ترخیص گمرکی، استانداردهای حمل بین‌المللی و قوانین محلی نقش کلیدی در اجرای موفق حمل ترکیبی دارند.

چالش‌های هماهنگی بین‌المللی:

• تفاوت در قوانین گمرکی کشورهای مختلف.
• نیاز به تطبیق استانداردهای بسته‌بندی و برچسب‌گذاری.
• تفاوت در زمان‌بندی و برنامه‌های حمل‌ونقل در کشورهای مختلف.

4. امکان کاهش هزینه‌ها از طریق بهینه‌سازی مسیرها

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های حمل و نقل ترکیبی، امکان انتخاب مسیرهای بهینه و مقرون‌به‌صرفه است. برای مثال، برخی کسب‌وکارها به‌جای حمل هوایی گران‌قیمت، از ترکیب حمل ریلی و دریایی برای کاهش هزینه استفاده می‌کنند.

نمونه‌ای از کاهش هزینه در حمل ترکیبی:

• ارسال بار از چین به ایران از طریق حمل دریایی از چین تا بندرعباس و سپس انتقال با حمل ریلی به مقصد، به‌جای استفاده مستقیم از حمل هوایی.
• ترکیب حمل بار زمینی و حمل ریلی برای صادرات کالا به کشورهای همسایه با هزینه کمتر.

آینده حمل و نقل ترکیبی

با رشد سریع تجارت جهانی، تحولات لجستیکی و فشارهای زیست‌محیطی، حمل و نقل ترکیبی از یک راهکار کاربردی به یک الزام استراتژیک در زنجیره تأمین تبدیل شده است. اما این روند رو‌به‌رشد چه آینده‌ای برای کسب‌وکارها رقم خواهد زد؟ آیا این مدل حمل می‌تواند چالش‌های آینده را هم پاسخ دهد یا در برابر برخی فشارها ناکارآمد خواهد بود؟
آینده حمل و نقل ترکیبی تحت تأثیر سه جریان مهم جهانی؛ از جمله گرایش گسترده به حمل‌ونقل سبز و پایدار، تغییر رفتار مصرف‌کنندگان، و همچنین تهدیدهای زیرساختی و اقتصادی در حال شکل‌گیری است. شرکت‌های بزرگ، به‌ویژه شرکت‌های کشتیرانی، با سرمایه‌گذاری در مسیرهای ریلی و دریایی در تلاش‌اند تا به اهداف کاهش آلایندگی و کربن صفر نزدیک شوند. از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان امروزی خواهان تحویل سریع، مطمئن و مقرون‌به‌صرفه کالاها هستند؛ موضوعی که شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی را وادار می‌کند به سمت سیستم‌های انعطاف‌پذیر مانند حمل و نقل ترکیبی روی بیاورند که در برابر تغییرات شرایط، به‌راحتی قابلیت تطبیق دارد. با این حال، مسیر توسعه این مدل نیز خالی از چالش نیست. نبود زیرساخت مناسب در برخی کشورها، موانع گمرکی، ناهماهنگی بین نهادهای حمل‌ونقلی، و همچنین نوسانات اقتصادی مانند افزایش قیمت سوخت یا هزینه حمل کانتینر از جمله تهدیدهای جدی پیش‌روی این صنعت هستند که در صورت بی‌توجهی می‌توانند مزایای این سیستم را کمرنگ کنند.

نتیجه گیری
حمل و نقل چند وجهی یک راهکار هوشمندانه برای مدیریت بهینه ارسال کالا در مسیرهای بین‌المللی است. این روش با کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی زمان حمل به یکی از پرکاربردترین مدل‌های حمل‌ونقل تبدیل شده است. با این حال، چالش‌هایی مانند هماهنگی میان چندین شرکت حمل‌ونقل، تأخیرهای احتمالی و هزینه‌های مدیریت زنجیره تأمین نیز در این روش وجود دارد که باید به دقت مدیریت شوند.
شرکت‌های فعال در حوزه حمل‌ونقل می‌توانند با انتخاب مسیرهای بهینه، همکاری با شرکت‌های کارگو و استفاده از فناوری‌های ردیابی و مدیریت لجستیک، از مزایای این روش بهره‌مند شوند. همچنین، شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی هوایی می‌توانند با ارائه خدمات ترکیبی (هوایی - زمینی) به مشتریان، زمان تحویل را کاهش داده و رقابت‌پذیری خود را افزایش دهند.
در نهایت، انتخاب بهترین روش حمل و نقل ترکیبی بستگی به نوع کالا، مسیر حمل، هزینه‌های موردنظر و نیازهای لجستیکی دارد. با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از خدمات شرکت‌های معتبر، می‌توان بهره‌وری را افزایش داده و چالش‌های حمل را به حداقل رساند.

شرکت دیبا هوا دریا، ارائه‌دهنده انواع خدمات حمل و نقل ترکیبی

شرکت دیبا هوا دریا با سال‌ها تجربه در حمل‌ونقل هوایی، دریایی و زمینی، افتخار دارد که به ارائه راهکارهای سفارشی و متناسب برای هر پروژه بر اساس نیازهای خاص مشتریان می‌پردازد. ما با تحلیل دقیق شرایط عملیاتی و محیطی، تلاش می‌کنیم تا بهترین خدمات را در زمینه‌های مختلف حمل‌ونقل ارائه دهیم. در زمینه حمل و نقل ترکیبی و حمل فریت بار نیز، تیم ما آماده است تا با توجه به شرایط و نیازهای شما، بهترین راهکارها را پیشنهاد دهد و خدماتی منطبق با استانداردهای بالا فراهم کند. شایان ذکر است که ارائه این خدمات می‌تواند با توجه به وضعیت‌های عملیاتی، شرایط بازار و سایر متغیرها متفاوت باشد. با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه و اطلاع از جزئیات خدمات و شرایط به روز از شما دعوت می‌کنیم تا برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره تخصصی با ما تماس بگیرید. ما آماده‌ایم تا شرایط دقیق شما را ارزیابی کرده و راهکارهای مناسبی را با هدف دستیابی به بهترین نتایج برای شما ارائه دهیم.