آشنایی با انواع کشتی باربری | بزرگ‌ترین و کوچک‌ترین کشتی باربری جهان چه هستند؟

در خط مقدم این ناوگان دریایی، کشتی‌های کانتینری قرار دارند که یکی از شگفتی‌های دنیای مهندسی هستند. این مورد از انواع کشتی باربری، دارای کانتینرهای بار استانداردسازی‌شده‌ای هستند که با دقت زیاد محموله‌ها را حمل می‌کنند. کشتی‌های کانتینری ستون فقرات تجارت بین‌المللی هستند و جابه‌جایی یکپارچه کالاها، از وسایل الکترونیکی گرفته تا پوشاک را در مسیرهای بین‌اقیانوسی تسهیل می‌کنند. مفهوم کانتینرسازی تعریف عمومی ظرفیت کشتی‌های باربری را تغییر داد، صنعت کارگو را متحول کرد و سرعت تجارت جهانی را افزایش داد. در ادامه با انواع کشتی باربری و ماهیت آن‌ها بیشتر آشنا خواهید شد.

کشتی باربری چیست؟

کشتی باربری یا کارگو به وسایل نقلیه دریایی گفته می‌شود که هدف آن‌ها از طی مسیرهای بین اقیانوسی، ارسال محموله‌های بزرگ از تولیدکننده/ صادرکننده به مصرف‌کننده/ وارد کننده است. از مهم‌ترین انواع کشتی باربری می‌توان به کشتی‌های کانتینری اشاره کرد که به نوعی بزرگ‌ترین کشتی باربری جهان محسوب می‌شوند.

در مقابل، کشتی‌های فله‌بر وجود دارند که جابه‌جایی مواد خام، از مواد معدنی گرفته تا محصولات کشاورزی را بر عهده دارند. این کشتی‌ها با انبارهای عظیم محموله‌های خود در دریاها حرکت می‌کنند و کشورهایی با منابع غنی را به کشورهایی با نیاز به واردات مواد اولیه متصل می‌کنند. چه این کالا زغال سنگ برای نیروگاه‌ها باشد یا سنگ آهن برای کارخانه‌های فولاد، کشتی‌های فله‌بر حلقه‌ای اساسی در زنجیره تأمین جهانی هستند.

فراتر از این غول‌ها، انواع کشتی باربری شامل مجموعه متنوعی از کشتی‌های تخصصی نیز می‌شود؛ از کشتی‌های رو رو (Roll-in/Roll-off) که وسایل نقلیه را حمل می‌کنند تا کشتی‌های باری یخچال‌دار که تازگی کالاهای فاسدشدنی را تضمین می‌کنند. تنوع انواع کشتی باربری، بر سازگاری و انعطاف‌پذیری این وسایل نقلیه دریایی تأکید دارد و تضمین می‌کند که محصولات، منابع و کالاها، طی چیدمان پیچیده لجستیک دریایی به مقصد خود می‌رسند.

انواع کشتی‌های باربری

حمل‌ و نقل دریایی پرکاربردترین روش حمل ‌و نقل در سراسر جهان است؛ زیرا 90 درصد تجارت جهانی به‌کمک ناوگان کشتی‌هایی انجام می‌شود که هر روزه تمام اقیانوس‌های جهان را پوشش می‌دهند. اگرچه این کشتی‌های باری، همگی برای حمل ‌و نقل بین‌المللی بار درنظر گرفته شده‌اند، می‌توان آن‌ها را براساس نوع باری که حمل می‌کنند، به 7 دسته طبقه‌بندی کرد.

از کشتی‌های کانتینری عظیم گرفته تا کشتی‌های فله‌بر تخصصی، تانکرهای نفت و انواع کشتی باری کوچک، هر یک از کشتی‌های باربری عملکرد و ویژگی متفاوتی دارند. ویژگی‌های هر نوع محموله به معنی شرایط خاص جابه‌جایی آن‌هاست و باید با مناسب‌ترین انواع کشتی باربری حمل شوند. در ادامه، به بررسی هریک از آن‌ها خواهیم پرداخت.

کشتی‌های کانتینری

کشتی‌های کانتینری رایج‌ترین انواع کشتی باربری برای حمل ‌و نقل دریایی هستند. همان‌طور که از نام این کشتی‌ها پیداست، آن‌ها برای حمل کانتینرهای استاندارد 20، 40 و  45فوتی طراحی شده‌اند. آن‌ها می‌توانند بیشتر حجم جابه‌جایی بار خشک را در خود جای دهند.

ظرفیت کشتی‌های باربری کانتینری، از 85 کانتینر (TEU) تا 15.000 کانتینر ( و حتی خیلی بیشتر)  (واحد معادل بیست پا) متغیر است. برای بارگیری و تخلیه جعبه‌ها در این نوع کشتی، از جرثقیل استفاده می‌شود. بزرگ‌ترین کشتی باربری جهان و بزرگ‌ترین کشتی باربری ایران، از انواع کشتی‌های کانتینری است.

کشتی‌های باری عمومی

این مورد از انواع کشتی باربری، اغلب کالاهای بسته‌بندی‌شده را حمل می‌کنند، اما فضایی برای کانتینر ندارند. آن‌ها از جرثقیل‌های داخلی خود برای عملیات بارگیری و تخلیه در بنادر مختلف استفاده می‌کنند.

تانکرها

آن‌ها برای حمل ‌و نقل حجم زیادی از محموله‌های مایع مانند فرآورده‌های نفتی (نفت و گاز)، مواد شیمیایی، آب‌میوه و انواع نوشیدنی به‌صورت فله طراحی شده‌اند. آن‌ها بر اساس نوع محموله، به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:

• تانکرهای نفتی: ظرفیت کشتی‌های باربری از این نوع، برابر دو میلیون بشکه است و برای حمل نفت خام و فرآورده‌های آن استفاده می‌شوند.
• تانکرهای گاز مایع: این مدل از انواع کشتی باربری برای LPG (گاز نفتی مایع‌شده)، LNG (گاز طبیعی مایع) و گازهای شیمیایی مایع استفاده می‌شود.
• تانکرهای مواد و محصولات شیمیایی: برای حمل مواد شیمیایی و محصولات مرتبط استفاده می‌شوند. این کشتی‌ها دارای چندین مخزن برای جلوگیری از اختلاط مواد مختلف هستند.
• انواع دیگر تانکرهای حمل نوشیدنی و آب ‌میوه

کشتی حمل بار فله خشک

این نوع از انواع کشتی باربری، به‌طور خاص برای حمل محموله‌های خشک جامد و غیربسته‌بندی‌شده در مقادیر فله ساخته شده‌اند. چنین حامل‌هایی برای محموله‌های بسته‌بندی‌شده (سیمان، گندم، شکر)، محموله‌های پالت‌شده (رنگ‌ها و مواد شیمیایی)، مواد معدنی (زغال‌سنگ، سنگ‌آهن)، غلات، الوار و سایر محصولات مشابه نیز استفاده می‌شوند. این کشتی‌ها مجهز به جرثقیل‌های قاشقی هستند که امکان بارگیری و تخلیه را فراهم می‌کنند. عرشه آن‌ها نیز دارای مناطق خاصی است که به این فعالیت اختصاص داده شده است.

شناورهای چندمنظوره

انواع کشتی باربری از این نوع می‌توانند ترکیبی از انواع کالاها (محموله عمومی، مایعات و غیره) را حمل کنند. این ویژگی به لطف ظروف جداگانه و سیستم‌های ذخیره‌سازی در مدل‌های مختلف کشتی باری کوچک و بزرگ چندمنظوره وجود دارد. آن‌ها عمدتاً در مسیرهایی استفاده می‌شوند که نیاز به کشتی‌های لنگردار دارند و امکانات ساحلی مناسبی در دسترس نیست.

کشتی‌های یخچالی

این نوع کشتی باری، برای حمل محموله‌های یخ‌زده/ نیازمند کنترل دماست که عمدتاً دارای کانتینرهای یخچال‌دار هستند. مواد غذایی و کالاهای فاسدشدنی (میوه‌ها، سبزی‌ها، گوشت، ماهی و غیره) در این کشتی‌ها حمل می‌شوند. این اقلام در دمای بسیار پایین نگهداری می‌شوند تا از وضعیت خوب آن‌ها در طول سفر اطمینان حاصل شود.

کشتی‌های رو رو

رو رو (Ro-Ro) مخفف Roll-on/roll-off است. این مورد از انواع کشتی باربری، با استفاده از رمپ و سکوهایی که دارند برای حمل بارهای چرخدار، از خودروهای شخصی گرفته تا وسایل نقلیه صنعتی و کامیون‌ها استفاده می‌شوند. وسایل نقلیه می‌توانند مستقیم وارد کشتی و از آن خارج شوند. کشتی‌های رو رو را می‌توان به‌صورت زیر طبقه‌بندی کرد:

• کشتی‌های Pure Car Carrier یا PCC که فقط برای حمل خودرو مناسب هستند.
• کشتی‌های Pure Car and Truck Carrier (PCTC) که برای حمل اتومبیل و کامیون استفاده می‌شوند.
• کشتی‌های رو لو یا ConRo ships که کانتینرها و محموله‌های چرخدار را حمل می‌کنند.
• کشتی‌های GenRo که محموله‌های عمومی و وسایل نقلیه را در خود جای می‌دهند.
• کشتی‌های RoPax که مسافرین را در کنار اتومبیل و وسایل نقلیه جابه‌جا می‌کنند.

کشتی‌های رو رو همچنین می‌توانند سیستم Roll-on/roll-off را با انواع دیگر محموله‌ها و حتی مسافران ترکیب کنند.

دسته‌بندی انواع کشتی باربری بر اساس دیگر متغیرها

انواع کشتی باربری را می‌توان براساس معیارهایی غیر از نوع بار به دسته‌بندی‌های مختلفی طبقه‌بندی کرد. این طبقه‌بندی‌ها شامل موارد زیر هستند:

انواع کشتی باربری براساس رگولاتوری خدمات

کشتی‌های باربری لاینر (Cargo Liners) خدمات فریت بار و گاهی اوقات مسافران را طبق یک برنامه زمانی ثابت یا مسیریابی مشخص انجام می‌دهند و در ازای جابه‌جایی آن‌ها بین بنادر، قیمت قراردادی ثابتی را دریافت می‌کنند. به این کشتی‌ها لاینرهای باربری اقیانوسی نیز گفته می‌شود.

از سوی دیگر، برخی کشتی‌ها بدون برنامه زمان‌بندی از پیش تعیین‌شده یا لیست منتشرشده از سوی بنادر سفر می‌کنند. این مورد معمولاً انواع کشتی باری کوچک هستند که شرکت‌ها برای حمل کالاهایشان کرایه می‌دهند و گاهی اوقات مسافران را نیز حمل می‌کنند. شرکت‌های کشتیرانی کوچک‌تر که ناوگان آن‌ها برای ترتیب دادن سفرهای لاینر به اندازه کافی بزرگ نیست، معمولاً به سراغ کشتی‌های ترامپ (Tramp Ships) می‌روند.

انواع کشتی باربری بر اساس ظرفیت کشتی

ظرفیت کشتی‌های باربری، براساس تناژ وزن مرده اندازه‌گیری می‌شود. دسته‌بندی زیر، براساس مقادیر استفاده‌شده از آپریل 2020 به بعد انجام شده است:

• Small Handy: 10.000 تا 24.999 تن وزن مرده
• Handy size: 28.000 تا 40.000 تن وزن مرده
• Large Handy: 35.000 تا 39.999 تن وزن مرده
• Handymax: 40.000 تا 50.000 تن وزن مرده
• شناور سنتی Supramax: 50.000 تا 60.000 تن وزن مرده
• Panamax (بزرگ‌ترین اندازه کشتی‌هایی است که می‌توانند از کانال پاناما عبور کنند): 60.000 تا 80.000 تن وزن مرده
• Post-Panamax: 79.000 تا 99.999 تن وزن مرده
• Aframax (تانکرهای نفتی با اندازه متوسط، بزرگ‌تر از کشتی‌های Panamax اما کوچک‌تر از کشتی‌های Suezmax): 75.000 تا 115.000 تن وزن مرده
• Suezmax (بزرگ‌ترین سایز کشتی که می‌تواند از کانال سوئز عبور کند): تقریباً 150.000 تن وزن مرده
• Malaccamax (بزرگ‌ترین سایز کشتی که می‌تواند از تنگه مالاکا عبور کند): 280.000 تا 300.000 تن وزن مرده
• Seawaymax (بزرگ‌ترین اندازه کشتی‌هایی که می‌توانند از طریق کانال آبراه سنت لاورنس عبور کنند): 10.000 تا 60.000 تن وزن مرده
• Capesize (کشتی‌هایی که نمی‌توانند از کانال پاناما یا کانال سوئز عبور کنند، اما می‌توانند از دماغه امیدنیک و کیپ‌هورن عبور نمایند): 100.000 تا 129.999 تن وزن مرده برای Mini Capesize و 130.000 تا 199.999 تن وزن مرده برای Large Capesize 
• VLCC: سوپر تانکرهایی با ظرفیت 150.000 تا 320.000 تن وزن مرده
• ULCC: سوپر تانکرهایی با ظرفیت 320.000 تا 550.000 تن وزن مرده

بزرگ‌ترین کشتی باربری جهان

در این بخش، به معرفی بزرگ‌ترین کشتی‌های باربری در جهان می‌پردازیم. در انتها بزرگ‌ترین کشتی باربری ایران نیز معرفی خواهد شد. لیست زیر برگرفته از آمار جهانی شرکت‌های حمل بار دریایی در سال 2024 است.

MSC Irina

این کشتی در حال حاضر بزرگ‌ترین کشتی باربری جهان با ظرفیت 24.346 کانتینر است. اولین سفر MSC Irina در آپریل 2023 از بندر گوانگژو در چین انجام شد. طول این کشتی 1312 فوت و عرض آن 200 فوت بوده و نخستین کشتی از شش کشتی کانتینری گروه کشتی‌سازی جیانگسو یانگ‌زیژیانگ است. اگرچه ابعاد این کشتی مشابه سایر بزرگ‌ترین انواع کشتی باربری کانتینری است، اما ظرفیت قرار دادن 26 ردیف کانتینر با عمق 20 فوت را دارد که این ویژگی آن را متمایز می‌کند.

OOCL Spain

این کشتی را کمپانی مهندسی کشتی Nantong COSCO KHI ساخته و در سال 2023 به آب انداخته است. طول آن 399.9 متر و عرض آن 61.3 متر است و ظرفیتی معادل 24.188 کانتینر دارد. این مقیاس، OOCL Spain را به اولین کشتی OOCL تبدیل می‌کند که از سقف ظرفیت کشتی‌های باربری 24.000 کانتینری فراتر می‌رود.

اولین سفر این کشتی که دارای توان حمل بار 235.341 تن است، از بندر هنگ‌کنگ انجام گرفت و در سرویس آسیا-اروپا LL2 مستقر است. اداره حمل ‌و نقل آمریکا به‌دلیل استفاده از آخرین فناوری هوشمند که عملکرد کلی و کارایی سوخت را هنگام کشتیرانی بهینه می‌کند، نماد Smart Ship را به این کشتی اعطا کرد.

MSC Tessa

کمپانی کشتی‌سازی هودونگ-ژونگ‌هوآ، طراح کشتی MSC Tessa بوده است که اولین کشتی از انواع کشتی باربری چهارگانه در این سری است. این شناور درمجموع 24.116 کانتینر را حمل می‌کند و طول و عرضی معادل 399.9 متر در 61.5 متر دارد. MSC Tessa با اسکرابر هیبریدی، ملخ‌هایی با قطر بزرگ، کانال‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی و قابلیت روانکاری هوا برای کاهش استهلاک و سوخت ساخته شده است.

Ever Alot

این کشتی از سری بزرگ‌ترین کشتی باربری جهان، با 400 متر طول و 61.5 متر عرض، از خواهرخوانده خود یعنی Ever Ace فراتر رفته است و از آخرین فناوری بهینه‌سازی هیدرودینامیکی برای دستیابی به سرعت بالاتر و مصرف سوخت کمتر استفاده می‌کند. Ever Alot اکنون بزرگ‌ترین کشتی از هفت کشتی در کلاس Evergreen A است. کشتی بعدی از این سری، Ever Aria است که پس از تکمیل شدن، به یک شناور بزرگ با ظرفیت 24.000 کانتینر تبدیل خواهد شد.

Ever Ace

Ever Ace یکی از انواع کشتی باربری غول‌آسا در جهان با ظرفیت 23.992 کانتینر است. دو کشتی دیگر این خانواده نیز دارای طول 400 فوت هستند، با این حال Ever Ace با عرض 61.5 متر از بقیه عریض‌تر است و عمق بیشتری هم دارد. اولین سفر این کشتی در جولای 2021 اتفاق افتاد که در زمان خود، رکورد بزرگ‌ترین کشتی باربری جهان را شکست. این اولین کشتی از 12 کشتی کانتینری ساخته‌شده در این اندازه است که برای شرکت Evergreen Marine و زیر پرچم پاناما حرکت می‌کند.

HMM Algeciras

HMM Algeciras اولین کشتی از دوازده شناوری است که کمپانی کشتی‌سازی Daewoo آن را ساخته است. این کشتی دارای ظرفیت حمل ‌و نقل 23.964 کانتینر است و فقط 28 کانتینر کمتر از Ever Ace دارد. این کشتی نیز زیر پرچم پاناما حرکت می‌کند، 400 متر طول دارد و عمق آن 33.2 است. مسیر خدمات‌رسانی این کشتی بین آسیای شرقی و اروپا است و بنادری چون روتردام، دروازه لندن، سنگاپور و چینگ‌دائو را پوشش می‌دهد.

HMM Oslo

این کشتی شناوری بسیار شبیه HMM Algeciras است که در 11 می سال 2020 برای اولین بار حرکت کرد. HMM Oslo دارای 399.9 متر طول و 61.5 متر عرض با ظرفیت حمل 23.756 کانتینر است که 172 کانتینر کمتر از HMM Algeciras است. این شناور توسط صنایع سنگین سامسونگ ساخته شده و در حال حاضر زیر پرچم پاناما فعالیت می‌کند.

MSC Gulsun

این کشتی کانتینری بزرگ از انواع کشتی باربری است که زیر پرچم پاناما حرکت می‌کند و شرکت کشتیرانی Mediterranean در ژنو سوئیس آن را اداره می‌کند. هنگامی که این کشتی در سال 2019 به آب انداخته شد، بزرگ‌ترین کشتی کانتینری در جهان بود، اما اکنون جای خود را به کشتی‌های دیگری داده است. این کشتی 62 متر عرض و 400 متر طول دارد و ظرفیت حمل بار آن 23.756 کانتینر است. MSC Gulsun یکی اولین کشتی‌هایی است که توانست 24 ردیف کانتینر را در کنار هم حمل کند.

MSC Mina

این کشتی مشابه MSC Gulsun است که 400 متر طول، 61 متر عرض و ظرفیتی معادل 23.656 کانتینر دارد. MSC Mina را شرکت کشتی‌سازی و مهندسی دریایی Daewoo که یکی از سه شرکت کشتیرانی بزرگ در کره جنوبی است ساخته و در 18 جولای 2019، به شرکت کشتیرانی Mediterranean تحویل داده است.

CMA CGM Jacques Saad

این کشتی قدرتمند یکی از جذاب‌ترین انواع کشتی باربری است که در 23 سپتامبر 2020 آغاز به کار کرد. این اولین کشتی از 9 کشتی مشابه است که بزرگ‌ترین کشتی‌ها با سوخت LPG محسوب می‌شوند. ظرفیت کشتی‌های باربری CMA CGM معادل 23.000 کانتینر است.

همچنین ابعاد این کشتی، 400 متر طول، 61 متر عرض و 78 متر ارتفاع است. Jacques Saade بزرگ‌ترین کشتی باربری جهان به شمار می‌آید که زیر پرچم فرانسه و در مسیر دریایی فرانسه-آسیا حرکت می‌کند.

بزرگ‌ترین کشتی باربری ایران

حالا که به بررسی بزرگ‌ترین کشتی‌های باربری جهان پرداختیم، بد نیست بزرگ‌ترین کشتی باربری ایران را هم معرفی کنیم. «برزین» با ظرفیت حمل 14.000 کانتینر، بزرگ‌ترین مدل از انواع کشتی باربری است که زیر پرچم کشور ایران دریانوردی می‌کند. این کشتی 366 متر طول و 48 متر عرض دارد که از چین به سمت بندر شهید رجایی و بالعکس حرکت می‌کند.

حقایق جالب درباره انواع کشتی باری

در این بخش، چند نکته جالب درباره انواع کشتی‌های باری ذکر می‌شود که دانستن آن‌ها احتمالاً مفید خواهد بود.

• کشتی‌های باری بیش از 90 درصد کالاهای جهان را حمل می‌کنند؛ از جمله مواد غذایی، پوشاک، لوازم الکترونیکی و سایر محصولات ضروری.
• ظرفیت کشتی‌های باری در برخی موارد، می‌تواند تا 400.000 تن بار، معادل وزن 60.000 فیل باشد!
• کشتی‌های باری می‌توانند تا سرعت 25 گره دریایی (حدود 29 مایل در ساعت) در آب‌های آزاد حرکت کنند. این سرعت بسیار بیشتر از چیزی است که بیشتر مردم تصور می‌کنند.
• امروزه صنعت کارگو دریایی با استفاده از انرژی‌های سبز و فناوری‌های پیشرفته، سازگاری بسیار بیشتری با محیط زیست دارد.
• انواع کشتی باربری اغلب در امتداد مسیرهای تجاری مشخصی که قرن‌ها پیش استفاده می‌شده‌اند، مانند جاده ابریشم و جاده ادویه حرکت می‌کنند.
• میانگین عمر یک کشتی باری کوچک یا بزرگ، حدود 25 سال است؛ اگرچه تعمیر و نگهداری مناسب می‌تواند این مقدار را تا 40 سال افزایش دهد.
• به‌دلیل حمله دزدان دریایی، کشتی‌های باری عمدتاً در خلیج عدن و سواحل سومالی آسیب‌پذیر هستند. اکنون بسیاری از کشتی‌های باربری برای محافظت از محموله‌ها، پرسنل امنیتی مسلح دارند.
• کانال پاناما که اقیانوس‌های اطلس و آرام را به هم متصل می‌کند، نقش مهمی در تجارت بین‌المللی ایفا می‌کند. این مسیر به کشتی‌های باربری اجازه می‌دهد تا از سفر طولانی برای عبور از دماغه آمریکای جنوبی اجتناب کنند.

سخن پایانی

با توجه به رشد تجارت جهانی انتظار می‌رود تقاضا برای حمل بار دریایی در سال‌های آتی، افزایش چشمگیری داشته باشد. از همین رو، انواع کشتی باربری به ایفای نقش استراتژیک خود ادامه می‌دهند و البته برای برآورده ساختن انتظارات جدید مشتریان، باید هوشمندتر شوند. خطوط کشتیرانی امروزه به پیشرفت‌های مهمی در پذیرش فناوری جدید و اتوماسیون فرآیند دست یافته‌اند. با این حال، هنوز تا دستیابی به کشتی‌های خودران راه درازی در پیش داریم.

نمایندگی کشتیرانی و خدمات بار هوایی دیبا هوا دریا، امکان ارسال بار از طریق انواع کشتی باربری به سراسر جهان را برای شما فراهم می‌کند. در صورت نیاز به مشاوره و دریافت قیمت برای استفاده از سرویس کارگو و فریت بار دریایی، می‌توانید با پورتال مشتریان دیبا تماس بگیرید.