کارنه تیر چیست؟

کارنه تیر یکی از اسناد کلیدی در حمل‌ونقل بین‌المللی است که نقش مهمی در تسهیل ترانزیت کالا بین کشورها دارد. این سند به شرکت‌های حمل‌ونقل و رانندگان بین‌المللی کمک می‌کند تا بدون نیاز به انجام تشریفات گمرکی در هر مرز، کالا را از کشور مبدأ تا مقصد نهایی جابه‌جا کنند. اما چرا سند کارنه تیر تا این حد در تجارت جهانی اهمیت پیدا کرده است؟
در واقع، کارنه تیر نه‌تنها یک سند کاغذی است، بلکه بخشی از یک کنوانسیون بین‌المللی به نام کنوانسیون کارنه تیر (TIR Convention) به شمار می‌آید که بیش از ۷۰ کشور عضو آن هستند. با اجرای این سیستم، شرکت حمل و نقل بین المللی می‌توانند کالاهای خود را با اطمینان از طریق مسیرهای حمل بار زمینی، حمل ریلی و حمل و نقل ترکیبی جابه‌جا کنند و در عین حال از پوشش‌های بیمه‌ای و نظارتی گمرکی نیز بهره‌مند شوند.

کارنه تیر

کارنه تیر (TIR Carnet) دفترچه‌ای بین‌المللی است که به‌عنوان سند رسمی ترانزیت گمرکی در نظام تیر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دفترچه به ذی‌نفع اجازه می‌دهد کالاهای خود را از کشور مبدأ، از طریق کشورهای ترانزیت، تا کشور مقصد حمل کند، بدون آن‌که در هر مرز نیاز به پرداخت حقوق گمرکی یا ارائه تضمین جداگانه داشته باشد. کارنه تیر شامل مجموعه‌ای از برگه‌ها است که در هر گمرک مبدأ، مسیر و مقصد تکمیل می‌شوند. هر برگه پس از بررسی، توسط گمرک جدا و بایگانی می‌شود، در حالی‌که برگ‌های اصلی در دفترچه باقی می‌مانند. سند کارنه تیر، تحت نظارت سازمان بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (IRU) و مطابق با کنوانسیون کارنه تیر سازمان ملل متحد صادر می‌شود و اعتبار آن به‌صورت بین‌المللی در بیش از ۷۰ کشور به رسمیت شناخته شده است. به‌طور خلاصه، کارنه تیر ابزاری است برای تسهیل، تسریع و ایمن‌سازی ترانزیت کالا در سطح جهانی و یکی از ارکان اصلی نظام تیر به‌شمار می‌آید.

انواع کارنه تیر

۱. کارنه تیر تک‌مسیره (Single TIR Carnet)

این نوع دفترچه تیر برای انجام یک عملیات ترانزیت بین‌المللی واحد صادر می‌شود و تنها شامل یک گمرک مبدأ و یک گمرک مقصد است. پس از پایان عملیات و تأیید گمرک مقصد، اعتبار دفترچه خاتمه می‌یابد و قابل‌استفاده مجدد نیست. این نوع، ساده‌ترین و رایج‌ترین شکل استفاده از نظام تیر در حمل‌ونقل بین‌المللی است.

۲. کارنه تیر چندگمرکی یا چندمقصدی (TIR Carnet with Multiple Customs Offices)

در این نوع کارنه، امکان عبور کالا از چند گمرک مبدأ یا مقصد وجود دارد. این ساختار برای حمل کالاهایی که در چند کشور بارگیری یا تخلیه می‌شوند بسیار کاربردی است.

۳. کارنه تیر دیجیتال (eTIR Carnet)

نسخه الکترونیکی دفترچه تیر است که کلیه فرایندهای ثبت، تأیید، و تبادل اطلاعات گمرکی را به‌صورت دیجیتال انجام می‌دهد. در این سیستم، داده‌ها از طریق پلتفرم بین‌المللی امن میان گمرک‌ها و IRU مبادله می‌شوند. کارنه تیر دیجیتال موجب افزایش سرعت، شفافیت و امنیت در ترانزیت بین‌المللی می‌شود.

بیشتر بخوانید: حمل کانتینر

انتخاب نوع کارنه تیر مناسب

نوع کارنه تیر مورد نیاز، بر اساس شیوه و ساختار حمل‌ونقل تعیین می‌شود و بسته به این‌که عملیات حمل به‌صورت یک‌طرفه یا رفت‌وبرگشت انجام گیرد، تفاوت دارد. در صورتی که حمل کالا تنها در یک مسیر انجام شود، صدور یک کارنه تیر تک‌سفره کافی است و تمامی مراحل ترانزیت را پوشش می‌دهد. اما چنانچه فرآیند حمل شامل بازگشت وسیله نقلیه یا محموله به کشور یا نقطه آغازین باشد، لازم است کارنه تیر دو‌سفره صادر گردد تا هر دو مرحله مسیر رفت و برگشت را تحت پوشش قرار دهد. انتخاب صحیح نوع کارنه تیر موجب تسهیل امور گمرکی، جلوگیری از تأخیرهای احتمالی و اطمینان از تطابق کامل با مقررات بین‌المللی حمل‌ونقل می‌شود.

مهم‌ترین مزایا و اهمیت تهیه کارنه تیر

کاهش زمان

به جای صرف زمان طولانی در گمرک هر کشور، رانندگان می‌توانند با استفاده از کارنه تیر به سادگی از مرزها عبور کنند و سریع‌تر به مقصد خود برسند. این ویژگی به‌ویژه در مسیرهای بین‌المللی مثل چین–ایران یا ترکیه–اروپا، باعث می‌شود تحویل کالا در زمان کوتاه‌تری انجام شود و بهره‌وری زنجیره تأمین افزایش یابد.

کاهش هزینه

نیازی به پرداخت هزینه‌های گمرکی جداگانه در هر مرز نیست، که این امر باعث صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌های ترانزیت می‌شود. در واقع، شرکت حمل و نقل بین المللی با استفاده از کارنه تیر می‌توانند هزینه‌های عملیاتی را کاهش دهند و در رقابت با سایر شرکت‌ها مزیت قیمتی داشته باشند.

سادگی

فرآیند استفاده از کارنه تیر بسیار ساده است و تنها به چند مدرک پایه نیاز دارد. این سادگی موجب شده تا حتی رانندگان بین‌المللی نیز بدون نیاز به دانش پیچیده گمرکی، بتوانند کالا را بین کشورها حمل کنند.

مدارک مورد نیاز

برای دریافت سند کارنه تیر، به اسنادی مانند فاکتور تجاری، لیست بسته‌بندی و گواهی مبدأ نیاز دارید. همچنین شرکت متقاضی باید مدارک شناسایی حمل‌کننده، مجوز فعالیت بین‌المللی و بیمه‌نامه معتبر را نیز ارائه دهد تا فرآیند صدور سریع‌تر انجام شود.

فرآیند ساده

فرآیند درخواست و صدور کارنه تیر نسبتاً ساده است و معمولاً از طریق اتاق بازرگانی یا اتحادیه حمل‌ونقل انجام می‌شود. پس از بررسی مدارک و پرداخت هزینه‌های مربوطه، سند ظرف چند روز صادر می‌شود و شرکت می‌تواند بلافاصله از آن در مسیرهای بین‌المللی استفاده کند.

ویژگی‌های امنیتی

کارنه تیر دارای چندین ویژگی امنیتی است که جعل آن را تقریباً غیرممکن می‌کند. این تدابیر امنیتی باعث افزایش اعتماد میان کشورها و گمرکات مختلف می‌شود و ریسک سوءاستفاده یا تقلب را به حداقل می‌رساند.

کاهش خطر

استفاده از کارنه تیر خطر سرقت یا گم‌شدن کالا را در مسیر کاهش می‌دهد، زیرا کل مسیر تحت نظارت سیستم بین‌المللی TIR قرار دارد. به‌علاوه، رانندگان و شرکت‌ها در صورت بروز حادثه یا تأخیر، می‌توانند از پوشش بیمه و ضمانت‌های بین‌المللی استفاده کنند.

پذیرش گسترده

کارنه تیر در بیش از ۷۰ کشور از سراسر جهان پذیرفته شده و یکی از اسناد رسمی بین‌المللی در تجارت جهانی محسوب می‌شود. این گستردگی باعث می‌شود شرکت‌های حمل‌ونقل (مانند شرکت‌ حمل و نقل دریایی و زمینی برای حمل ترکیبی) بتوانند با یک سند، مسیرهای بین‌قاره‌ای را پوشش دهند و نیازی به مجوزهای متعدد نداشته باشند.

مناطق تحت پوشش

کارنه تیر در مناطق گسترده‌ای از اروپا، آسیا، خاورمیانه و بخش‌هایی از آفریقا قابل استفاده است.

سهولت استفاده

با داشتن سند کارنه تیر، شرکت‌های حمل‌ونقل می‌توانند از طریق چندین کشور عبور کنند، بدون آنکه در هر مرز نیاز به انجام تشریفات جداگانه داشته باشند. این ویژگی باعث افزایش سرعت عملیات حمل زمینی، حمل دریایی کالا در حمل و نقل ترکیبی شده و جریان تجارت بین‌المللی را بسیار روان‌تر می‌کند.

بیشتر بخوانید: حمل بار هوایی

اهمیت تهیه کارنه تیر

با توجه به مزایای نظام تیر، دریافت کارنه تیر (TIR Carnet) برای شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و صادرکنندگانی که در جابه‌جایی کالا میان کشورها فعالیت دارند، اقدامی مؤثر و اقتصادی به‌شمار می‌آید. استفاده از کارنه تیر باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه، تسهیل تشریفات گمرکی و افزایش امنیت محموله‌ها می‌شود. اگرچه این نظام اساساً برای حمل‌ونقل جاده‌ای طراحی شده است، اما در قالب حمل و نقل ترکیبی (Intermodal Transport) نیز کاربرد دارد؛ به‌ویژه در مسیرهایی که ترکیب حمل جاده‌ای با حمل دریایی یا حمل و نقل بین المللی هوایی انجام می‌گیرد. به بیان دیگر، هرگاه بخشی از مسیر توسط جاده طی شود، می‌توان کل عملیات ترانزیت را تحت پوشش یک کارنه تیر واحد انجام داد، که این امر موجب هماهنگی بیشتر، کاهش هزینه‌ها و تسریع در تحویل کالا می‌گردد.
علاوه بر این، این سند می‌تواند به تسهیل تجارت بین‌المللی و تقویت اقتصاد جهانی کمک کند. با کاهش موانع حمل و نقل کالا از طریق جاده، شرکت‌های اعم از شرکت کارگو و شرکت حمل فریت بار می‌توانند کالاهای خود را به بازارهای جدید برسانند و فرصت‌های جدیدی برای رشد ایجاد کنند.

بیشتر بخوانید: شرکت کشتیرانی

اهمیت تهیه کارنه تیر

با توجه به مزایای نظام تیر، دریافت کارنه تیر (TIR Carnet) برای شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و صادرکنندگانی که در جابه‌جایی کالا میان کشورها فعالیت دارند، اقدامی مؤثر و اقتصادی به‌شمار می‌آید. استفاده از کارنه تیر باعث صرفه‌جویی در زمان و هزینه، تسهیل تشریفات گمرکی و افزایش امنیت محموله‌ها می‌شود. اگرچه این نظام اساساً برای حمل‌ونقل جاده‌ای طراحی شده است، اما در قالب حمل و نقل ترکیبی (Intermodal Transport) نیز کاربرد دارد؛ به‌ویژه در مسیرهایی که ترکیب حمل جاده‌ای با حمل دریایی یا حمل و نقل بین المللی هوایی انجام می‌گیرد. به بیان دیگر، هرگاه بخشی از مسیر توسط جاده طی شود، می‌توان کل عملیات ترانزیت را تحت پوشش یک کارنه تیر واحد انجام داد، که این امر موجب هماهنگی بیشتر، کاهش هزینه‌ها و تسریع در تحویل کالا می‌گردد.
علاوه بر این، این سند می‌تواند به تسهیل تجارت بین‌المللی و تقویت اقتصاد جهانی کمک کند. با کاهش موانع حمل و نقل کالا از طریق جاده، شرکت‌های اعم از شرکت کارگو و شرکت حمل فریت بار می‌توانند کالاهای خود را به بازارهای جدید برسانند و فرصت‌های جدیدی برای رشد ایجاد کنند.

کارنه تیر چه تفاوت‌هایی با CMR دارد؟

کارنه تیر و CMR دو سندی هستند که در حمل و نقل بین المللی کالا از طریق جاده استفاده می‌شوند. با این حال، بین این دو سند تفاوت های کلیدی وجود دارد:

نقش و وظایف:

• کارنه تیر: سند کارنه تیر به مشابه گذرنامه برای کالای شما عمل می‌کند و به آن اجازه می‌دهد تا بدون تشریفات گمرکی پیچیده، از مرزهای کشورهای عضو کنوانسیون کارنه تیر عبور کند. کارنه تیر علاوه بر تسهیل عبور و مرور، تعهدات گمرکی و ضمانت را برای کالا در طول سفر فراهم می‌کند. به عبارت دیگر، این سند مانند یک همراه مطمئن و ضامن در مسیر تجارت بین‌المللی عمل می‌کند و خیال شما را از بابت گمرک و سلامت کالا تا حد زیادی راحت می‌کند.
• CMR : این سند به عنوان قراردادی بین فرستنده کالا و شرکت حمل و نقل بین المللی زمینی عمل کرده و شرایط حمل و نقل را به طور شفاف و دقیق مشخص می‌کند. CMR تعهدات و مسئولیت‌های هر دو طرف را در قبال یکدیگر، از جمله زمان تحویل، شرایط نگهداری، نحوه بارگیری و تخلیه، بیمه، جبران خسارات احتمالی و موارد دیگر را به طور واضح بیان می‌کند. CMR مانند یک قرارداد شفاف و دقیق، حقوق و تعهدات شما را در قبال شرکت حمل و نقل به طور کامل مشخص می‌کند و از بروز هرگونه سوء تفاهمی در این زمینه جلوگیری می‌کند.

نوع حمل و نقل:

• کارنه تیر: صرفا برای حمل و نقل جاده‌‌‌‌ای در بین کشورهای عضو کنوانسیون کارنه تیر کاربرد دارد. به عبارت دیگر، کارنه تیر فقط برای جابجایی زمینی کالا طراحی شده و برای حمل و نقل کالا از طریق راه آهن، کشتی یا هواپیما قابل استفاده نیست.
• CMR: این سند ویژه حمل‌ونقل بین‌المللی جاده‌ای کالا است و تنها در جابه‌جایی محموله‌ها از طریق مسیرهای زمینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت، CMR به عنوان یک سند استاندارد در حمل جاده‌ای بین کشورها عمل می‌کند و چارچوب حقوقی و قراردادی مشخصی را میان فرستنده، حامل و گیرنده کالا برقرار می‌سازد.

هزینه:

• کارنه تیر: برای صدور آن باید هزینه‌ای پرداخت شود که میزان آن به وزن و ارزش کالا و همچنین مسافت حمل و نقل بستگی دارد. به عبارت دیگر، هزینه‌ی صدور کارنه تیر متناسب با حجم، ارزش و مسافت حمل و نقل محاسبه می‌شود.
• CMR: هزینه صدور CMR به طور کلی توسط شرکت حمل و نقل پرداخت می‌شود و در قیمت حمل و نقل لحاظ می‌شود. به این معنا که شما هزینه‌ای مستقیم برای صدور CMR پرداخت نمی‌کنید و این هزینه در نرخ نهایی حمل و نقل لحاظ شده است.

بیشتر بخوانید: استعلام قیمت حمل دریایی

تفاوت کارنه تیر و کارنه دوپاساژ

کارنه تیر و کارنه دوپاساژ هر دو اسناد بین المللی هستند که برای حمل و نقل کالا از طریق جاده استفاده می‌شوند. با این حال، بین این دو سند تفاوت‌های کلیدی وجود دارد:

کاربرد:

• کارنه تیر: برای ترانزیت بین المللی کالا تحت پوشش کنوانسیون تیر استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، برای حمل کالا از یک کشور مبدأ به یک کشور مقصد از طریق چند کشور دیگر استفاده می‌شود.
• کارنه دوپاساژ: کارنه دو پاساژ سند بین‌المللی گمرکی است که اجازه ورود موقت خودرو به کشورهای خارجی را بدون پرداخت عوارض و مالیات وارداتی می‌دهد. این سند جایگزین وثیقه مالی در گمرک است و با تضمین بین‌المللی، پرداخت هزینه‌ها در صورت عدم خروج خودرو را تضمین می‌کند. کارنه دو پاساژ ابزاری کاربردی برای گردشگران، رانندگان بین‌المللی و شرکت‌های خودرویی در سفرهای برون‌مرزی است.

محدوده:

• کارنه تیر: فقط برای کشورهایی که عضو کنوانسیون تیر هستند معتبر است.
• کارنه دوپاساژ: در اکثر کشورهای جهان، صرف نظر از اینکه عضو کنوانسیون کارنه تیر باشند یا خیر، معتبر است.

مسئولیت:

• کارنه تیر: در صورت بروز مشکل در حین حمل و نقل، دارنده این سند (معمولاً شرکت حمل و نقل) مسئول جبران خسارت به صاحب کالا است.
• کارنه دوپاساژ: در صورت بروز مشکل در حین حمل و نقل، مالک وسیله نقلیه مسئول جبران خسارت است.

هزینه:

• کارنه تیر: هزینه آن به عوامل مختلفی از جمله ارزش کالا، مسافت حمل و نقل و تعداد کشورهایی که باید از آنها عبور کرد بستگی دارد.
• کارنه دوپاساژ: هزینه کارنه دوپاساژ معمولاً بر اساس نرخ ثابتی برای هر روز حضور در کشور مقصد محاسبه می‌شود.

نمونه دفترچه کارنه تیر

دفترچه کارنه تیر شامل صفحات مختلفی است که اطلاعات مربوط به حمل و نقل شما را ثبت می کند. در صفحه جلد، شماره کارنه، تاریخ صدور و نام دارنده آن درج شده است. در صفحات دیگر، جزئیات مربوط به کالاها، مانند نوع، وزن، ارزش و تعداد بسته ها، به همراه اطلاعات مربوط به وسیله نقلیه و راننده ثبت می‌شود.

مدت اعتبار کارنه تیر

سند کارنه تیر برای مدت زمان محدودی، حداکثر ۱۲۰ روز از روز بعد از تاریخ صدور معتبر است. دفترچه باید پیش از پایان این تاریخ در گمرک مبدأ ثبت و تحویل شود، زیرا پس از انقضا دیگر قابل استفاده نیست. پس از انقضای این مدت، باید برای دریافت کارنه جدید اقدام کنید.

گواهی قبولی کارنه تیر

در هر مرزی که از آن عبور می کنید، باید کارنه تیر خود را به مقامات گمرکی ارائه دهید. آنها مهر و امضا را در دفترچه شما ثبت می‌کنند و گواهی قبولی را به شما ارائه می‌‌دهند. این گواهی تایید می‌کند که شما با تمام الزامات گمرکی و حمل و نقل بین‌المللی مطابقت دارید.

خرید کارنه تیر

فرآیند خرید کارنه تیر شامل چند مرحله است:

• انتخاب انجمن ضمانت:
  • اولین قدم انتخاب انجمن ضمانت معتبر در ایران است. این انجمن ها ضمانت لازم برای صدور را ارائه می‌دهند.
• تکمیل مدارک:
  • پس از انتخاب انجمن ضمانت، باید مدارک لازم را تکمیل کنید. این مدارک شامل:
    • فرم درخواست صدور
    • سند مالکیت وسیله نقلیه
    • بیمه نامه وسیله نقلیه
    • لیست عدل بندی (Packing List)
    • سند گمرکی (Commercial Invoice)
    • قبض پرداخت عوارض TIR
    • ارائه مدارک به انجمن ضمانت:
    • مدارک تکمیل شده را به انجمن ضمانت منتخب خود ارائه دهید.
• صدرو کارنه تیر:
  • در صورت صحت و کامل بودن مدارک، انجمن ضمانت کارنه تیر را صادر می‌کند.

نتیجه‌گیری

دفترچه تیر (TIR Carnet) سندی بین‌المللی است که با هدف تسهیل ترانزیت کالا میان کشورها، کاهش تشریفات گمرکی و افزایش سرعت حمل‌ونقل طراحی شده است. تکمیل دقیق بخش‌های مختلف دفترچه برای اعتبار و پذیرش آن در گمرک‌های مبدأ، مسیر و مقصد الزامی است. رعایت جزئیات درج‌شده در هر بند، به‌ویژه تاریخ اعتبار ۱۲۰روزه و ثبت مهر و امضاهای رسمی، تضمین‌کننده اجرای صحیح و بدون توقف عملیات تیر و حفظ مسئولیت‌های بین‌المللی دارنده دفترچه می‌باشد. با توجه به مزایای ذکر شده، تهیه این سند می‌تواند یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای هر شرکت حمل و نقل یا صادرکننده‌ای باشد که به دنبال ارتقای سطح خدمات خود مانند حمل و نقل کانتینری و افزایش سهم خود در بازارهای بین‌المللی است.
در حال حاضر که تجارت بین‌المللی از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار است، استفاده از ابزارهایی مانند کارنه تیر می‌تواند به شرکت‌ها در رسیدن به اهداف خود و رونق هرچه بیشتر اقتصاد جهانی کمک کند.

خدمات حمل و نقل بین المللی شرکت دیبا هوا دریا

شرکت نمایندگی کشتیرانی و خدمات بار هوایی دیبا هوا دریا با سال‌ها تجربه در حمل‌ونقل هوایی، حمل ریلی، دریایی و حمل بار زمینی، افتخار دارد که به ارائه راهکارهای سفارشی و متناسب برای هر پروژه بر اساس نیازهای خاص مشتریان می‌پردازد. ما با تحلیل دقیق شرایط عملیاتی و محیطی، تلاش می‌کنیم تا بهترین خدمات را در زمینه‌های مختلف حمل‌ونقل ارائه دهیم. در زمینه حمل بار هوایی از چین و حمل دریایی از چین نیز، تیم ما آماده است تا با توجه به شرایط و نیازهای شما، بهترین راهکارها را پیشنهاد دهد و خدماتی منطبق با استانداردهای بالا فراهم کند. شایان ذکر است که ارائه این خدمات می‌تواند با توجه به وضعیت‌های عملیاتی، شرایط بازار و سایر متغیرها متفاوت باشد. با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه و اطلاع از جزئیات خدمات و شرایط به روز از شما دعوت می‌کنیم تا برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره تخصصی با ما تماس بگیرید. ما آماده‌ایم تا شرایط دقیق شما را ارزیابی کرده و راهکارهای مناسبی را با هدف دستیابی به بهترین نتایج برای شما ارائه دهیم.